مهم: لزوم تغییر مفهوم امنیت نزد هزاره ها

مردم هزاره هزارستان به شدت نیاز به امنیت دارند. حملات خونین علیه هزاره در کابل، در مسیر راه ها و حمله ی خونین چند روز پیش تروریست های اوغو در بامیان، نشان می دهد که هزاره ها شکاف های امنیتی بسیار دارند. بويژه حمله به بامیان از آنجا اهمیت بیشتر دارد که نشان می دهد تروریست های اوغو توانستند از این شکاف ها استفاده کرده و به درون هزارستان نفوذ کنند. یکی از علت های اصلی شکاف های امنیتی، نداشتن معلومات است و معلومات پراکنده ی موجود، بررسی و طبقه بندی نمی شوند. برای دانستن اهمیت معلومات و تحلیل و بررسی آن، به این گفته ی سون تزو، نویسنده و ژنرال چینی که حدود دو هزار و پنجصد سال پیش می زیست دقت کنید:
• اگر هم دشمنت را بشناسی و هم خودت را بشناسی، از نتیجه صد جنگ هراسی نداشته باش
• اگر تنها خودت را بشناسی و دشمنت را نشناسی، در هر پیروزی که بدست می آوری، با شکست نیز روبرو می شوی
• اگر نه خودت را بشناسی و نه دشمنت را، در هر جنگی شکست می خوری
گفته های سون تزو در هنر جنگ، در جهان پیچیده ی امروز از آنجا اهمیت بیشتر پیدا می کند که امنیت تنها روی زمین مطرح نیست و با وجود فضای سایبری/اینترنت و شبکه های اجتماعی، معلومات بصورت گسترده پخش می شود و متاسفانه هزاره ها نه تنها مشغول جمع آوری معلومات و تحلیل بررسی آن ها نیستند بلکه دشمنان آن ها از فقر دانش آنان در این زمینه استفاده کرده و معلومات هزاره ها را جمع آوری کرده و از آن علیه هزاره ها استفاده می کنند.
یک مثال ساده:
اگر شما در امور هزاره ها فعال هستید، در همین فیسبوک و سایر شبکه های اجتماعی شاید با موارد این چنینی برخورد کرده باشید: در قسمت درخواست های دوستی/ فرند رکویست افرادی به شما درخواست دوستی می دهند که به هیچ عنوان آنان را نمی شناسید. گاه آن ها توانسته اند با یک یا چند دوست شما، در شبکه های اجتماعی دوست شوند و این شما را برای پذیرفتن درخواست دوستی او ممکن تاحدودی قانع کند، بويژه اگر ببینید عکس های پروفایل و دیوار فیسبوکی او، عکس های جذاب می باشند. گاه حتا آنان، هدف خود را مشخص کرده و پست های فیسبوکی و عکس های خود را طوری با علایق شما هماهنگ می کنند که شما حتا با علاقه دوستی آنان را می پذیرید.
اما کمی صبر کنید. پیش از آنکه دوستی او را تایید کنید، می بینید که رفتار او در شبکه های اجتماعی در طی زمان، مثلن یک ماه، دو ماه یا بیشتر تغییر می کند. عکس پروفایل زن یا مرد جذاب و زیبا یا عکس گل و بلبل و طبیعت، تبدیل به جلد قرآن و پس از مدتی بیرق طالب اوغو یا رهبران اوغو و نشانه هایی از این دست تبدیل می شود. در آخر می بینید که او در حقیقت یک خودترقان اوغو از شمار ناقلین یا گروپک های پیشاوری آنان بوده است. به لیست دوستان خود در شبکه های اجتماعی از جمله فیسبوک نگاه کنید و ببینید کدام را نمی شناسید و کدام، در طی زمان جهت خود تغییر داده و مدام رنگ عوض کرده اند.
مواردی از این دست برای هزاره ها از آنجا اهمیت دارد که هزاره ها نه تنها به این موارد دقت نمی کنند بلکه خود معلومات را ناآگاهانه در اختیار دشمن قرار می دهند.
فرقی نمی کند که شما در کجای این جهان هستید، اما اینترنت این امکان را بوجود آورده که روابط گسترده تر شوند و مفهوم ارتباطات و نحوه گردش و نشر و پخش معلومات از جمله معلومات شخصی و غیر شخصی تغییرات اساسی کنند.
چند نکته در این مورد لازم است گفته شود:
یک: با دقت و حساسیت بسیار بالا سطح امنیت موبایل، تبلت، لپ تاپ، کامپیوتر خود را بالا ببرید.
دو: سطح امنیت حریم شخصی خود را بالا ببرید. روابط خود را در شبکه های اجتماعی مرور کنید، لیست دوستان خود را دوباره با دقت ببینید و آن هایی را که مستقیم نمی شناسید شناسایی کرده و دسته بندی کنید. برای اینکه بهتر بتوانید اینکار را انجام دهید، امکانات شبکه های اجتماعی مانند ایجاد دسته های مختلف از دوستان و امکان محدود کردن و شریک کردن مطالب برای هر دسته را پیدا کنید. دقت کنید که حتا یک عکس هم می تواند معلومات زیادی از شما، محل سکونت شما و عناصری را که با آن ها در ارتباط هستید فاش کند.
سه: این مساله در قسمت آن هایی که در امور هزاره ها فعالیت می کنند حساس تر است و باید آن ها، علاوه بر مرور دقیق ارتباطات خود، نه تنها معلومات خود را در کنترل خود بگیرند بلکه، باید دشمن را نیز با دقت شناسایی کرده و رفتار او را بررسی کنند.
چهار: گاه گفته می شود که برای بالا بردن امنیت، بجای استفاده از اسمارت فون از غیر اسمارت فون و تلفن های قدیمی استفاده شود. در این گفته باید تردید کرد، چون چند زاویه دارد.
1. تماس از طریق موبایل به موبایل یا موبایل به تلفن ثابت یا تلفن ثابت به موبایل، امکان کنترل تماس و امنیت آن را از شما می گیرد. برای نمونه خود ترقان هایی که در شبکه های مخابراتی نفوذ دارند می توانند براحتی تماس شما را شنود کنند.
2. تماس از طریق نرم افزارهای امن تر بويژه سیگنال می تواند درجه امنیتی شما را بالاتر ببرد و کار را برای نفوذ و شنود سخت تر.
3. اگر موبایل، تبلت، لپ تاپ و کامپیوتر شما مجهز به آنتی ویروس های مطمئن تر مانند ای ست باشد و علاوه بر موبایل، تبلت، لپ تاپ و کامپیوتر، شما را از خطرات موجود در اینترنت و شبکه محافظت کند و از نرم افزارهای امن تماس بويژه سیگنال استفاده کنید، درجه امنیتی شما بالاتر رفته و نفوذ و شنود هم به مراتب سخت تر شده که گاه از سطح دانش خودترقان های اوغو بسیار بالاتر است.
پنج: در دنیای امنیت و بويژه امنیت سایبری معروف است که ضعیف ترین نقطه که می توان از آن طریق نفوذ کرد آدم ها هستند. آدمی می تواند ضعف نشان داده و باعث درز و افشای معلومات شود. یکی از علت های اصلی ضعف نیز عدم آشنایی با نکات اساسی حفظ امنیت است.
شش: امنیت با فرهنگ امنیت ارتباط مستقیم دارد. آیا برایتان پیش آمده در جریان صحبت معمولی، بدون اینکه بخواهید و متوجه شوید، در حال انتقال معلومات در مورد خود و دیگران هستید؟ یا در هنگام شریک کردن پست های فیسبوکی یا نوشتن و نشر عکس در فیسبوک، آیا فکر کرده اید که نشر آن می تواند چه عواقبی داشته باشد؟
در دنیای امنیت مفهومی بنام سوشوال انجینیرینگ یا مهندسی اجتماعی وجود دارد که افراد برای نفوذ و بدست آوردن معلومات از راه های غیر فنی و از احساسات و رفتار آدم ها استفاده می کنند.
برای نمونه: یکی از درد و رنج هزاره بودن از شما می پرسد و شما بدون شناخت از او و بدون شناخت از نیت او، دسترخوان دل خود را باز کرده و سپس پیش تر رفته و از کارهایی که خود و سایر هزاره ها برای مقابله انجام می دهند سخن می گویید. حتا گاه غیرتی و احساسی تر شده و ممکن نام افراد و جا و مکان و نحوه فعالیت آن ها را فاش کنید.
هفت: فعال بودن در مورد هزاره ها از جمله مسایل حقوق بشری آن ها یا هزاره اکتیویسم به معنای این نیست که ما معلومات را بی محابا در فضای سایبری نشر کنیم. معلوماتی که منجر به افشای فعالیت های گروه های ضد تروریستی هزاره می شوند به هیچ عنوان هزاره اکتیویسم نیست و بلکه کمک کردن به دشمن است. لازم است که در مورد، دقت بسیار شده و با هزاره اکتیویسم، معلومات حساس هزاره ها را فاش نکنیم.
هشت: فعالان هزاره از جمله، فعالان مدنی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بويژه آن هایی که در زمینه مبارزه با تروریزم و دفاع از هزاره و هزارستان فعال هستند، لازم است که خود را مجهز به دانش جدید در زمینه امنیت کنند و از جمله با روش هایی مانند شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک و خطر آشنا شوند.
برای نمونه خطر نفوذ خودترقان یا خودترقان های اوغو به هزارستان:
1. راه های نفوذ خودترقان های اوغو به هزارستان چه می باشند؟ یک، دو، سه، چهار و...
2. آن ها از چه راه هایی معلومات جمع می کنند؟ یک، دو، سه، چهار و...
3. آن ها از چه راه هایی بصورت فیزیکی وارد هزارستان می شود؟ یک، دو، سه، چهار و...
4. چه کسانی ممکن با آن ها همکاری کنند؟ یک، دو، سه، چهار و...
5. خود ما چه ضعف هایی داریم که باعث نفوذ آنان می شوند؟ یک، دو، سه، چهار و...
6. آن ها چه ابزارهایی دارند؟ یک، دو، سه، چهار و...
7. و...

وقتی خطر، مشخص و بصورت جزیی شناسایی شد، باید آن ها را بررسی کرد و دید که احتمال وقوع آن ها و میزان تاثیر آن ها تا چه اندازه هستند. بر اساس اولویت برای آن ها باید راه چاره اندیشید و خطرات را کنترل کرد. اگر ما خطر نفوذ خوترقان های اوغو را درست ارزیابی می کردیم، احتمال جلوگیری از نفوذ آنان در بامیان و حمله خونین چند روز پیش بسیار کم می شد.
نه: به امنیت هم به عنوان مساله ی شخصی و هم مساله ی جمعی بنگیریم که با هم ارتباط مستقیم دارند. توجه نکردن به امنیت شخصی، می تواند امنیت جمعی را به خطر اندازد و به خطر انداختن امنیت جمعی، امنیت افراد را به خطر می اندازد. بنابراین لازم است که هزاره ها، نگاه خود را در مورد امنیت تغییر دهند و با حفظ امنیت شخصی و جمعی، به دفاع از حقوق هزاره و هزارستان بپردازند.
به این گفته ی سون تزو نویسنده و ژنرال چینی بار دیگر دقت کنید:
اگر هم دشمنت را بشناسی و هم خودت را بشناسی، از نتیجه صد جنگ هراسی نداشته باش
• اگر تنها خودت را بشناسی و دشمنت را نشناسی، در هر پیروزی که بدست می آوری، با شکست نیز روبرو می شوی
• اگر نه خودت را بشناسی و نه دشمنت را، در هر جنگی شکست می خوری

با احترام
کامران میرهزار
Kamran Mir Hazar