بزکشی بخشی از زندگی افغانهاست

لاری بی لامبرت

بزکشی مسابقه ای است که تاریخ ایجادش به دوران باستان باز می گردد. نام این ورزش به معنای کشتن بز است که از شکار بزهای کوهای توسط قهرمانان اسب سوار استنتاج شده است. امروزه اسب سوار یا تیمی که در این مسابقه شرکت می کند باید نعش این بز را به خط پایان برساند آن هم به عنوان نفر اول. این مسابقه حتی ممکن است به یک هفته نیز مدت انجامش طول بکشد.

در افسانه ها آمده است که این ورزش برای اولین بار در حوزه آمودریا انجام می شده است. ترکان آن دیار و دیگر مردم آن منطقه از استپ های آن مناطق به سمت افغانستان کنونی مهاجرت کرده اند و از اسب بعنوان یک وسیله که در جنگها به کارشان می آمده است استفاده می کردند. معروف است که دو نوع اسب متعلق به افغانستان هستند. قتغن یک اسب نیرومند است که به قدرت و پایداری شهرت دارد. البته اسب دیگر از قتغن بزرگتر است و در فاریاب و بلخ بیشتر حضور دارد. هر دوی این گونه اسبها برای بزکشی پرورش می یابند و مورد استفاده قرار می گیرند. اسب سوار نیز معمولا مردان هستند که به این ورزش عادت دارند.

اسبهای بزکشی نیاز به تمرینات ویژه ای دارند تا در مسابقات پیروز شوند. هنگامی که سوار پرتاب می شود یا پیاده می شود این اسب است که باید منتظر بماند. یک اسب خوب تعلیم دیده به چنان سرعتی می تازد که سبب می شود سوارش پیشتر از دیگران به نعش حیوان موردنظر برسد. گفته می شود که اسبها نیز همچون سوارانشان از این مسابقه لذت می برند. قیمت این اسبها 20 هزار الی 100 هزار افغانی تخمین زده می شود و البته گفتنی است که این قیمتها مربوط به زمان پیش از جنگهای جهادی است. احتمالا امروزه اگر به نرخ جهانی بر روی این اسبهای تنومند قیمت گذاشته شود باید قیمتی در حدود 700 هزار دلار یا 2 میلیون دلار را باید انتخاب کرد.

خوراک این اسبها جو در فاصله های زمانی معینی است. چند روز قبل از مسابقه بزکشی تمرین دهنده اسب آنها را برای مدتی از روز گرسنه نگه می دارد و آنها را در فواصل طولانی می دواند. این تمرینات مشقت آمیز سبب می شود تا اسب سختی های روز مسابقه را که طاقت فرسا نیز است به خوبی تحمل کند.

اسب سوار نیز اسب خود را بیشتر به نام رنگی که دارد نامگذاری می کند. برای مثال یک اسب خاکستری به نام تارق نامیده می شود و یک اسب بور خاکستری به نام سمند صدا می شود. به همین ترتیب یک اسب قرمز رنگ را جیران و همچنین یک اسب سفید را باز یا قزل صدا می زنند.

اسب سواری در افغانستان را به دوران وداهای هندی ربط می دهند. مردم حومه آمودریا اسبهای وحشی را رام می کردند تا از آنها در برابر نیروی سواره نظام غارتگر استفاده کنند.

هنگامی که سوارکار این ورزش باستانی را تمرین می کرده است دیگرانی نیز بوده اند که او را نظاره می کردند. در شب سوارکار به مرور عملکرد خود می پرداخته است تا در روز بعد کار خود را بهتر پیش ببرد.

ادامه دارد....