نهضت های اسلامی و جهان اسلام؛ واقعیت ها و چالشها
زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )
1- افغانستان:
اسلام گرایی د رجامعه شیعه افغانستان سیر جداگانه از جریان اسلام گرایی اکثریت سنی مذهب این کشور داشت. شخصیت معروف این جریان سید اسماعیل بلخی بود که در سلطنت محمدظاهرشاه زندانی شد. اما زمان رشد نهضت اسلامی در جامعه شیعه افغانستان سالهای دهه هشتاد و پس از آن بود. در دهه هشتاد عیسوی سازمانهای مختلف اسلامی شیعه ظهور کردند که مراکز اصلی رهبری آنها در ایران قرار داشت.
جریان اسلام گرایی شیعه همچون جریان اسلام گرایی سنی در افغانستان در تمام سالهای متذکره دچار تفرقه شدند. هرچند پس از خروج قوای شوروی و سقوط دولت حزب دموکراتیک خلق دو حزب وحدت اسلامی برهبری عبدالعلی مزاری و حرکت اسلامی برهبری محمدآصف محسنی شریک قدرت سیاسی شدند اما به توفیقی در وحدت و همآهنگی جریان اسلام گرایی شیعه بر مبنای اهداف مذهبی و سیاسی دست نیافتند.
2- - کشورهای عربی :
عراق:
مهم ترین احزب اسلامی شیعه در عراق مجلس اعلای اسلامی عراق و جنبش اسلامی برهبری مقتدی صدر است. مجلس اعلای اسلامی عراق بنام مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در سال 1361خورشیدی توسط جمعی از علمای شیعه عراقی مقیم تهران تشکیل شد. در تأسیس این حزب سیاسی- مذهبی شیعه عراقی خانواده حکیم نقش اصلی داشتند. پس از رهبری این حزب توسط سیدمحمودهاشمی، محمدباقر حکیم در ریاست حزب مذکور قرار گرفت و پس از مرگ او عمارحکیم به رهبری مجلس اعلای اسلامی عراق رسید. این حزب در حکومت عراق سهم قابل ملاحظه دارد و بسیاری از گروه های سیاسی- مذهبی شیعه را در ائتلاف ملی عراق رهبری میکند.
حزب دعوت اسلامی یکی دیگر از احزاب اسلامی شیعه در عراق است که در سال 1957 عیسوی توسط عالمان مذهبی شیعه چون: آیت الله محمد باقرصدر، آیت الله سید مرتضی عسکری، ادیب موسوی و غیره تأسیس شد. باقر صدر در سال 1980 با ده ها تن از فعالان حزب الدعوه توسط دولت صدام حسین به قتل رسید و این حزب مورد سرکوبی قرار گفت. بسیاری از رهبران و فعالان آن به ایران فرار کردند. پس از حمله امریکا و سقوط حکومت صدام حسین این حزب وارد حوزه قدرت سیاسی عراق شد و ابراهیم جعفری عضو این حزب به نخست وزیری رسید.
حزب صدریون یا جنبش صدری ها یکی دیگر از احزاب مقتدر سیاسی- مذهبی شیعیان عراق است که پس از یورش نظامی امریکا در سال 2003 عیسوی شکل گرفت. این حزب در واقع توسط نسل جوان و جدید حزب دعوت ایجاد شد که در رهبری آن مقتدی صدر چهارمین پسر محمد باقر صدر قرار دارد. او یک نیروی نظامی را بنام سپاه بدر نیز فرماندهی میکند.
سازمان عمل اسلامی یکی دیگر از احزاب قدیمی شیعیان عراق است که در دهه شصت سده بیستم عیسوی توسط آیت الله سید محمد شیرازی و سید محدتقی مدرسی تأسیس شد.
لبنان:
حزب الله لبنان یکی از مهم ترین حزب اسلامی جریان اسلام گرایی اهل تشیع است. این حزب در سال 1982 عیسوی با همکاری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران شکل گرفت و در سال 1985 بنام حزب الله لبنان اعلان موجودیت کرد. سپس اولین کنگره حزب الله در تهران تشکیل شد که در آن 9 تن به عنوان اعضای شورای رهبری مشخص شدند. حزب الله هدف خود را تأسیس جمهوری اسلامی در لبنان خواند و خط مشی سیاست خود را بر مبنای مبارزه با اسرائیل و غرب گذاشت.
پس از آنکه در سال 1992عیسوی سیدعباس موسوی دبیر کل حزب الله توسط چرخبالهای اسرائیل کشته شد، سید حسن نصرالله عضو شورای رهبری به دبیرکل یا رهبری حزب الله رسید.
حزب الله پس از تشکیل رسمی خود که مورد حمایت مالی و تسلیحاتی ایران قرار گرفت به جنگ نامتقارن با اسرائیل ادامه داد و موجب عقب نشینی نیروهای اسرائیل در 24 می 2000 از جنوب لبنان شد. سپس جنگ 34 روزه با اسرائیل در جولای و آگست 2006 شهرت و موقعیت حزب الله را بالا برد.
حزب الله افزون بر آنکه ازلحاظ نظامی قدرت مهم وناشناخته ای است، ازلحاظ تبلیغاتی، سیاسی، اجتماعی و سازماندهی حزبی بسیار با مؤفقیت عمل میکند. این حزب دارای شبکه جهانی تلویزیون المنار و فرستنده های رادیو النور وصدای مستضعفین، هفته نامه العهد و ماهنامه البلاد است. حزب الله درفعالیت های اجتماعی و ارائه خدمات اجتماعی نقش مهمی ایفا میکند. این حزب در سال 2011 عیسوی با مؤتلفین خود رهبری حکومت لبنان را تشکیل داد و در کابینه صاحب 8 وزارت شد.
بحرین و کویت:
حزب وفاق اسلامی بزرگترین حزب شیعیان کشور کوچک عربی بحرین است که جامعه شیعه اکثریت باشندگان این کشور را تشکیل میدهند. همچنان احزاب دیگر چون: جمعیت عمل اسلامی، حزب وعد دومین حزب شیعه در این کشور محسوب میشود. این احزاب با تأثیر ازجنبش بهار عربی در سال 2011 به تظاهرات خیابانی علیه حکومت سنی مذهب دست زدند اما جنبش اعتراضی آنها به کمک نیروهای عربستان سعودی توسط دولت بحرین سرکوب شد.
در کشور کویت ائتلاف ملی اسلامی و ائتلاف عدالت و صلح دو حزب سیاسی اسلامی جامعه شیعه است. احزاب شیعه در این کشور با دولت سنی کویت روابط نزدیک دارند.
3- سایر کشورهای اسلامی :
تحریک فقه جعفریه پاکستان مهم ترین حزب اسلامی در جامعه شیعه پاکستان است که در سال 1979 عیسوی تشکیل شد. در اساسنامه حزب مذکور تشکیل نظام اسلامی و قانونگذاری بر مبنای تمام مذاهب اسلامی موجود در پاکستان به خصوص اجرای فقه جعفری برای شیعیان کشور اهداف اصلی حزب خوانده میشود. پس از ترور عارف حسینی رهبر حزب مذکور در آگست سال 1988 رهبری این حزب را سید ساجد نقوی بدوش دارد که شورای عالی و شورای مرکزی حزب مذکور را ریاست میکند.
سپاه محمد یکی دیگر از احزاب شیعه پاکستان است که در سال 1990عیسوی به عنوان یک سازمان سیاسی- نظامی ایجاد شد تا با گروه های اسلامی سنی پاکستان بمقابله برخیزد.
در میان جامعه 160 ملیونی هندوستان شیعیان این کشور که بیش از بیست ملیون تخمین میشود احزابی چون: اتحاد مسلمین هندوستان، انجمن شرعی شیعیان، انجمن علما و واعظین و شماری از سازمانهای دیگر گروه های اسلامی شیعه را تشکیل میدهند.
ادامه دارد
