اوزبیک تیلی کتاب لری نیگه چاپ ایتیلیب کیلمه یدی؟

اخیرگی بیرعصرنینگ یرمیده شکلنگن حکومت لرتورکی تیللرگه هم اعتبارقره تیشگه مجبوربولدیلر ، دولت چوکاتیده فعالیت قیله یاتگن رادیووتلویزیون لرگه آزبولسه هم نشرات بیریش امکانی ایسه رخصت بیریله باشلندی . کوزلنگن برنامه لرمذکوردولتی رسانه لرآرقه لی یاروتیله باشله دی وشونینگ دیک کیینگی توزوم لروجودگه کیلیشی بیلن مکتب لرده بیرنیچه صنف گچه تعلیم آلیش امکانیتی هم استه – سیکین پیدا بولدی بودورایسه کوپراق شورالریا سویت لرحمایتی بیلن شکلنگن حکومت لر دوریگه توغری کیلرایدی اما بوحرکت لرتیل نینگ رواجله نیشی اوچون ییترلی بولمسه هم ایجابی قدم دیب بها لشسه بولرایدی اما مینگ افسوس بیلن کیینراق بیرنیچه ییل اوتر- اوتمسدن مکتبلرده اوقیله یاتگن درسلیک کتاب لرتورلی بهانه لربیلن اوقیلمی کتابخانه لرده سقله نیب ونهایتده مذکورکتابخانه لرده چوریب کیتدی ایتیلیشیچه اوشه پیتده استادآزلیگی اوشبوتيل مكتب لرده اوقيلمسليگي اساسی دلیل دیب بیلدیریلگن. اما ایریم متخصص لرتمانیدن حکومت نینگ اوزی ایستمه گن لیک تخمینی هم تاکیدلنماقده بوندن خلق غضب له نیب قتیق وچقور قیغولندیلر، امامراجعه قیله یاتگن وسوره یاتگن بیرجای یوق دیسه بولرایدی . صبروچدم دن باشقه چاره لری یوق ایدی ایچکی اوروشلریکونله نیب وطالب لرباشقریب تورگن توزومی نهایه تاپگن دن کیین حامد کرزی رهبرلیگی آستیده ، یوزه گه کیلگن حکومت دنیا جماعت چیلیگی یاردمی بیلن تشکیل تاپیب مملکت نینگ باشقریشینی اوزعهده سیگه آلدی وبوایسه تورلی قوم لردن تینگ شکلده تشکیل تاپگن بیرتوزوم دیب اتلدی شوبیلن بیرگه اساسی قانونده اوزبیک وتورکمن تیللری رسمی بولدی وهربیرتیل رواجله نیشی اوچون دولت تمانیدن تورلی زمینه لریره تیلیشی اساسی قانونده قیدایتیلدی ودولت نینگ بیرینچی دن کوپچیلیک یشه یاتگن اهالی تیلیده مکتب لرده کتاب تیارلب ییتکه زیب بیریش اساسی بورچی بولگن. شونگه اساسله نیب بیرنیچه ییلده اوزبیک تیلیده بیرینچی صنف دن تورتینچی صنف گچه درسلیک کتابلر چاپ ایتیلیب تیارلندی اما خطا لردن بوش ایمسلیگی گه قره مسدن چاپ ایتیلگن کتاب لرهم اوزتیلیگه چنقاق بولیب کیلگن واینتیق لیک بیلن کوته یاتگن اوقووچیلرقولیگه دییرلی ییتیشمه دی بونگه سبب کتابلر سانی نهایت آزچاپ ایتیلگنی دن کیلیب چیقه دی هربیرصنفده گی اوقووچیلرنینگ 20فاییزیگه کتاب ییتیشگن بولسه 80 فاییزیگه ییتیشمه گن

اما بیر نیچه ییل جریانیده دولت اینیقسه معارف وزیرلیگی قاله بیرسه معارف ریاست لری تمانیدن بومعما حل ایتیلیشی اوچون هم جدی اعتبارقره تیلمگنی ایتیلماقده واگراعتبارقره تیلسه ایدی باشقه تیللردیک اوقیله یاتگن مضمون لرایسه کوپ سانده 9صنف گچه چاپ ایتیلیب اوقووچیلرگه ترقه تیلردی . دولت چوکاتیده حاضرهم ملی بیرلیک نی ایسته مه یاتگن وتعصب لی شخص لرتمانیدن آچیق بولمسه هم یاپیق ویاشیرین طرزده کورسه تیلیب کیله یاتگنی امکاندن اوزاق ایمس لیگی تأکیدلنه دی . و12صنف گچه تیارله نیب چاپ ایتیلیشی کوتیله یاتگن اوزبیک تیلی ناملی درسلیک کتاب اوتگن ییللده 5صنف وبوییل 6صنف کتابلری اوقوچیلراوچون باسیب چیقاریلیب ترقه تیلیشی کوتیلردی حتی شوهم عملگه آشیریلمه دی مذکورصنف لرکتابلری یاچاپ ایتیلمه گن یا کانتینیرلرده سقلنه دی یا اونوتیب قویگن لر بولمسه ولایت لرده گی معارف ریاست لریگه حتمی ییتیب کیلردی بوتیل توغریسیده گی حرکت لرسست لیگی هربیرعادی وآگاه قتلم نی ذهنیگه سوال توغدیره دی . هرحالده بیزهم حرکت قیلیشیمیزکیره ک حق آلینه دی بلکه بیریلمه یدی تورلی قانونی یوللردن فایده له نیب بویوتوق نی قولدن بیرمسلیگی میزکیره گ پارلمانده سیلنگن وکیللریمیزحکومت گه باسیم ییتکه زیشی لازم وبوتیلده ییترلیچه کتاب باسیلیب چیقیشی همده کوپراق متخصص وملکه لی انسان لرنی تربیه لش اوچون امکانیت لربرابرلشتیری وشونگه قوشیمچه شمالی ولایت لرده فعالیت یورتیب کیله یاتگن مدنی تشکیلات لرسیس لرینی چیقاریشلری منفت سیز ایمس جیم قره ب توریش بوحل یول ایمس بوتوغریده هاریمسدن ایزچیل کوره شیشیمیزگه کته احتیاج بارلیگی سیزیلیب تورگن هربیرملت یا قوم تیلی بیلن معلوم، تیلی بیلن تانیله دی ، تیلی نی اونوتگن خلق ! بیرملت یاقوم میزدیب دعوا قیلیشی گه یول قالمه یدی . بیزنینگ اوزبیک یا تورکی تیلی میز500ملیون انسان تیلی وییگرمه دن آرتیق مملکت ده گپیریله یاتگن تیل دیر یونیسکوتشکیلاتی تمانیدن اینگ بای تیل ودنیاده اوچینچی قاعده لی تیل صفتیده قبول بولگن وبوتشکیلات رویخطیگه کیریتیلدی بوبهالی میراث وموفقیت لرنی آسان و ساده وتیکین قولدن بیرمی بلکه آنه تیلیمیز رواجله نیشی اوچون سعی وحرکت قیلیشیمیزاساسی شرط بولگن.

برچه میزگه یخشی معلوم تیل نینگ رواجله نیشی معارف دن باشلنه دی حاضرگی کونده دولت نینگ مناسبت وحرکت لری هم سست وضعیف ایکن لیگی انیق فقط بیرتنقیدقیلیشگه قره مسدن مادی امکانیت گه ایگه مدنی وسیاسی تشکیلات لریمیزاوزلری اگراوزلریگه شو امکانیت لربولمسه بیرقنچه بای وبه دولت شخص لرنی مادی امکانیت لرینی جلب ایتیش بیلن منه شو کتابلریوزیدن چاپ ایتیب اوقووچیلرقولیگه ییتکه زیشی هم ملی وهم انسانی بورچ بولگن ویا ایریم فرهنگی احتفاللرگه صرفلنه یاتگن مینگ لب دالرنی منه بویولده صرفلش لری ضروروبنیادی راق بولگن ملی مدنی وتاریخی شخصیت لراوچون کینگ ییغین واحتفاللرنی مولجلش هم تیل ومدنیت نی رواجلنتیریش اوچون منفعتلی اما حاضرگی شرایطده بواوندن مهمراق بیرمساله بولگن

ویا بیرارکتاب چاپ قیلیب کیله یاتگن سوداگرنی بوخصوصده ترغیب قیلیب باشقه تیللرده گی بازارده ساتیله یاتگن کتاب لردیک چاپ قیلینیب بازارگه ساتیلسه اهالی قشاق وکمبغلیگی گه قره مسدن آله دیلر.

اگربیزبوخصوصده جدی راق یاندشمه سک وبها بیرمه سک تیزآره ده ببرک کارمل وداکترنجیب الله نینگ دورلریده 6صنف گچه اوقیلیب کیین اوقیلمی قالگن زمان ینه هم تکراربولیشی امکاندن اوزاق ایمس.

حاکـم

بوندن بیش يیل چمه سی بورون،اوزبیکلر غاو یشه یاتگن بیر ولایتنینگ بختی کولیب(یوق،شوری قوریب!) باقیب،او يیرده بیر جرار حاکم(والی)تعینله نیبتی.سهل کم قیرق حاکمنی باشیدن اوتکزگن بو ولایت آدملرینینگ افتیدن،آشیغی آلچی توریب،نانی یاققه باته دیگن بولیبدی.آدملر،عقلی کلته،دغدغه سی اوزون بو حاکمنی یخشیلب عزّت- اکرامگه باتیریشیبتی.کیملردیر ضیافت اويوشتیریب تون کیيدیریشگن؛کیملردیر آیاغی آستیده قان چیقریشگن؛إیس چیقرگنلرهم مول بولیشگن. بیر عمر یاریب- یالچیمی کیلگن بیچاره خلق«کورگنلریمیز اونوت بولدی شیکللی!»- دیه شادیانه توتیشگن.اونینگ یگنی آلدیده،یمه گنی آرتیده بولیب قاله ویرگن…ایلنینگ نظری توشگن حاکم ایش قیلشنی بیلمسه- ده،قرچه قوشدیک هر شاخ شبـّه-یو،بــُـتــّه لر باشیده پیدا بوله ویریبدی حاکم بولسه-اوزی خان،کولنکه سی میدان.یاشی ایللیکدن اوتگن،تیرجه یب گپیرگنده کیرته یگن کوزلری ایچیگه تارتیب،لبلری بی اختیار بیر بوریشر،بیرچووه لر ایدی. کولگوسی هم،غضبی هم بورنی نینگ اوچیده.گپیره یاتگنده تیشلرینی بیر- بیریگه قـئره ر،چوزینچاق یوزلری تره نگله شر،گاها آغزیدن اوچقونلری پارتلب توره ردی.جماعت حضوریده کورینیب قالگن حاکم آدملر تیلیدن اوزیگه حمد و ثنالر یاغیلیشینی ایستردی.خیال سوریب،یوره یاتگنده

ایکی تامانیدن آدملر صف تارتیشیب،«قولوق عالم پنا!» دیگودیگ ایدی گویا.قندینگنی اور،دورینگنی سور،دیگن اؤیلر إیچیگه غلغله سالیب تورگنینی اؤنینگ کؤزلریدن اؤقیب آلسه بؤلردی.عمل،منصب آتیگه منیش نیمه لیگینی بیلمه گن قرساق،ایلا ن یاغینی یله گن آدمگه ولایتنی تاپشیریب بوله دیمی؟

کوپ اوتمی حاکم نینگ چونته گی قه پّه یدی،فرعوندیک سلابت توکیب،گیرده یب یوریشلر باشقچه.قولینی کوکسیگه قويیب تعظیم ایله کوتیب آلیشلردن ایتی کویله گیگه سیغمه یاتگن بولدی.حاکم یوره یاتگن کوچه لر سوو سیپیلیب،چنگلری یاتقزیله یاتگن کونلر.حاکم ولایتگه کیلیب-آق،اؤزیگه اؤخشگن هم تباقلردن تاپتی.قارینچه سی آسیلیبراق تورگن حاکمنینگ قاغذ تیتیش،جرنگله تیب تیلفونده سوز قاتیشدن اوزگه ایشی یوق.«زمان زورنیکی،تماشا کورنیکی»،دیگن گپلرنینگ شمالی حاکم توره نینگ تیپه سیده گیر- گیر ائله نه دیگن بؤلدی.

اش- پش دیگونچه حاکم تؤره بیر شاشیلینچ مجلس اؤتکزدی.مجلسده:«شهر کؤچه لری نامینی ابدی لشتیریش»مساله سی کؤنده لنگ توره ردی.قتنشوچیلریدن بیری سؤز رشته سینی قؤلگه آلدی : – والی صاحب حضرتلری!سیزگه کؤکدن دعاو سلاملر یاغیله بیرسین.مبارک قدمینگیز کؤزیمیزدن اریمه سین.سایه نگیز باشیمیزدن اؤکسیمه سون. بیز حاکم سیور وحکومت پرو رخلق میز. یوز أیلگه یقین وقت آره سیده بیزگه حاکم بؤلیب کیلگنلرنینگ بیرارته سی هم قؤلی،چؤنته گی بؤش کیتمه گن.وقتیده عزّتینی قیلیب،دعالرینی آلیب بختیار یه شب کیلماقده میز… خذمتینگیز توگه مسدن حقینگیزنی اداقیلیش بیز اوچون هم فرض،هم قرضدیر.اجازه تینگیز بیله بوگونگی أیغینده«کؤچه لرنی قئته ناملش قومیته سی» رییسی،دیب عالی حضرتلرینی اعلان قیلسک.

اؤرته کش آدمنینگ إیلیق سؤزلرینی جان قولاغی بیلن تینگله گن حاکم،ائله نر اؤریندیغیدن جیلیب،سالون اؤرته سیگه بیرکیلیب،ینه جائیگه باریب اؤتیردی و کلته ینگلی إیککی قؤلی بیلن اؤزینی قوچاغله گنچه،تیپه گه قره ب قهقهه آتیب،سیوینگنیدن کولیب یوباردی.سؤنگ،چؤنتگیدن قیمت بها«مرل برو»پاپوروسینی چیقریب یاقتی.تؤیب- تؤیب تمه کیدن تارتدی.اؤپکه لرینینگ بؤشلیقلرینی اچّیق توتوندن تؤلدیردی.کیئین سؤزلی باشله دی :

• کمونستلر دوریده«ولادیمر ایلیچ بریژنیف»نامیگه قؤئیلگن کتته شاه کؤچه نینگ تقدیری نیمه بؤله دی برادرلر؟ اوّل شونی گپله شیب آلسک،دیماقچی ایدیم.اگر گپلریمگه کؤنیب، راضیلیک بیلدیرسنگیز مین شو قومیته(کومیته) نینگ رییسلیگینی اؤز بؤینیمگه آله من،خوبمی اکه لر؟

اؤتیرگنلردن ینه بیری : بیر آغیز سؤزینگیز بیز اوچون پادشاه امریدیک اولوغ،بویورینگ حضرتیم،- دیدی.

• گپنی توشینه دیگن آدملر گه آفرین ائته من،- کؤرستگیچ برماغی بیلن منگله ینی قه شیدی،- مینینگ خذمتلریمنی بیلگن،شخصیتیمنی حس قیلگن وتوشینگن عزیزلریمگه ائته دیگن سؤزلریم شوکی،14 کیلومیترلیک اؤشه مشهور شاه کوچهشخصن،مینینگ آتیمگه قؤئیلسه!نیمه دئیسیز؟ مین هر أیلی بیر کؤچه نامیمگه قؤیلسین،دیب ائته مه یپمن- کو،باری یؤغی بیر کوچه اویم بیرمرته.چونکی مین سیزنینگ حاکیمینگیزمن.شو ولایتنی بیر مملکت،دیب اؤیله سنگیز،مین اونینگ عالی حکمداری یعنی پادشاه سیمن.«پادشاه الله نینگ یرده گی سایه سی»،دیئیلگن کتابلریمیزده.حاضر هم ناتو،پاتو،امریکا- پمریکه،کرزی- پرزیلرینگ مینینگ قاشیمده چولولوم دیه آلمیدی.حاکم بؤلسه مینگدیک بؤلسین-ده!-دیدی حاکم تؤره زور جرأت بیلن.

باشیده قاره کؤلی کولاه قؤندیرگن أیغینده گی ینه بیرکیشی :

• مولوی صاحب! اولوغ تنگری آتی بیلن شو کتته کؤچه نی حاکمیمیزنینگ مبارک نامی بیلن”ابدی”لشیشیگه دعاقیلیب قؤل کؤترینگ،-دیدی.مولوی بؤلسه،ائتیلگنیدن اؤن برابر اهتراص إیله حاکم اداره سینی عربچه سؤزلربیلن تؤلدیریب تشله دی قرار قبول قیلینیشی بیلن مجلسده گیلر دراو،شهردن تونیکه سازنی چارلب کیلیشنی بویریشدی. بیر زومده تونیکه ساز حاکم تؤره اداره سیگه یتیب کیلدی.تونیکه ساز اؤشه،آدرسده گی کؤچه،اولوغ حاکیمیمیز«»نامیگه قؤئیلسین،دیگن خطنی آلدی- ده،خؤب بؤله دی،دیه قؤلینی کؤکسیگه قؤئیب،آرتیگه قئتدی.خطاط تاپتیریب حاکمنینگ نامی یازیلدی.

ایرته سیگه حاکمنینگ اسمی بیتیلگن لوحه نی بیتون دیوارگه آسیش مراسیمی اوئیشتیریلدی.شهر کؤچه لریدن مراسیمنی کؤریشگه آدملر شاشیلب باره ردی.دولت اداره لریدن ماشینلر ده اؤتیرگن مامورلرهم اؤشه یاققه آقیب باریشدی.ساعت اؤنگه(10)باریب،آدملرأیغیلیشدی،حاکم نینگ نامی یازیلگن لوحه بیتون(سیمنت)گه قاقیب قاتیریلدی. قیچیلر آلینیب،قئتان(فیته)کیسیلدی.گولدوراس قرسکلر چالندی.کتته تاواقده گی نقل و چاکلیتلر کیلگنلرگه اوله شیلدی.شرینلیگنی إیلک تاتیش حاکم اختیاریده قالدی.آغزینینگ سوله گی آقه ی،دیب تورگن حاکم تشکّرلر ائتیب تورگندی یمکی،ایگم قول شاعر آره دن سوغیریلیب چیقدی-ده،إیککی آغیز سؤز ائتیشگه حاکمدن اذن سؤره دی و سؤزله ی کیتدی :

• عزیز مللتیم،بویورت جوده کؤپ قاره چارشنبه لرنی باشدن کیچیرگن.إیککی مینگ أیللیک پارلاق اؤتمیشیمیز بار. بو ولایتده اؤزبیک پادشاه لری،امیرلری،خان و شهزاده لرینینگ توپراقی یاتیبدی.دانا،ایلپرور عالم و شاعرلری کؤپ بو ولایتنینگ.محمّد گل مهمند و اوغانلرنینگ ظلم و جفالری یتمه گنیدیک،یوره گیمیز،روحیمیزنینگ اینگ چقور نقطه سیدن جای آلگن بو کوچه نی حاکمنینگ نامیگه قؤئیش عدالتدن ایمس! بو کیلگیندیلر کیلیب کیته ویره دی،بیراق،یورت جائییده منگو قاله جک.عقلی بار آدم تیریکلیگیده موندۀ احماقانه إیشگه قؤل اورمه یدی.حاکم سیزنینگ خذمتگارینگیز،اونینگ آلدیده ایگیلیب، بوکیلیب تورشینگیز یره مه یدی.حاکمنی اوشلب توره دیگن هم سیز بؤله سیز،إیشدن هیده ش حقوقی هم سیزگه فقطه گینه بیریلگن. بوندۀ شرمنده لیکگه قرشی عصیان کؤرتینگ، ظلمگه باش ایگمنگ،یورتینگیزنی آیاق آستی قیلیشگه قرشی تورینگ.بونی عدالت و قرار قبول قیلینیشی بیلن مجلسده گیلر دراو،شهردن تونیکه سازنی چارلب کیلیشنی بویریشدی. بیر زومده تونیکه ساز حاکم تؤره اداره سیگه یتیب کیلدی.تونیکه ساز اؤشه،آدرسده گی کؤچه،اولوغ حاکیمیمیز«»نامیگه قؤئیلسین،دیگن خطنی آلدی- ده،خؤب بؤله دی،دیه قؤلینی کؤکسیگه قؤئیب،آرتیگه قئتدی.خطاط تاپتیریب حاکمنینگ نامی یازیلدی.

ایرته سیگه حاکمنینگ اسمی بیتیلگن لوحه نی بیتون دیوارگه آسیش مراسیمی اوئیشتیریلدی.شهر کؤچه لریدن مراسیمنی کؤریشگه آدملر شاشیلب باره ردی.دولت اداره لریدن ماشینلر ده اؤتیرگن مامورلرهم اؤشه یاققه آقیب باریشدی.ساعت اؤنگه(10)باریب،آدملرأیغیلیشدی،حاکم نینگ نامی یازیلگن لوحه بیتون(سیمنت)گه قاقیب قاتیریلدی. قیچیلر آلینیب،قئتان(فیته)کیسیلدی.گولدوراس قرسکلر چالندی.کتته تاواقده گی نقل و چاکلیتلر کیلگنلرگه اوله شیلدی.شرینلیگنی إیلک تاتیش حاکم اختیاریده قالدی.آغزینینگ سوله گی آقه ی،دیب تورگن حاکم تشکّرلر ائتیب تورگندی یمکی،ایگم قول شاعر آره دن سوغیریلیب چیقدی-ده،إیککی آغیز سؤز ائتیشگه حاکمدن اذن سؤره دی و سؤزله ی کیتدی :

• عزیز مللتیم،بویورت جوده کؤپ قاره چارشنبه لرنی باشدن کیچیرگن.إیککی مینگ أیللیک پارلاق اؤتمیشیمیز بار. بو ولایتده اؤزبیک پادشاه لری،امیرلری،خان و شهزاده لرینینگ توپراقی یاتیبدی.دانا،ایلپرور عالم و شاعرلری کؤپ بو ولایتنینگ.محمّد گل مهمند و اوغانلرنینگ ظلم و جفالری یتمه گنیدیک،یوره گیمیز،روحیمیزنینگ اینگ چقور نقطه سیدن جای آلگن بو کوچه نی حاکمنینگ نامیگه قؤئیش عدالتدن ایمس! بو کیلگیندیلر کیلیب کیته ویره دی،بیراق،یورت جائییده منگو قاله جک.عقلی بار آدم تیریکلیگیده موندۀ احماقانه إیشگه قؤل اورمه یدی.حاکم سیزنینگ خذمتگارینگیز،اونینگ آلدیده ایگیلیب، بوکیلیب تورشینگیز یره مه یدی.حاکمنی اوشلب توره دیگن هم سیز بؤله سیز،إیشدن هیده ش حقوقی هم سیزگه فقطه گینه بیریلگن. بوندۀ شرمنده لیکگه قرشی عصیان کؤرتینگ، ظلمگه باش ایگمنگ،یورتینگیزنی آیاق آستی قیلیشگه قرشی تورینگ.بونی عدالت و دموکراسی دیئیدیلر.قنی ویکیلیکس،بیر مللت نینگ قدریتلرینی آیاق آستی قیله یاتگن حاکم نینگ اوشبو قیلمیشینی فاش ایتسه!قنی ویکیلیکس!

سؤزلرینی شاشیب ائتیشگه اولگوره رکن،شاعرنی مجلسدن سوریب چیتله شتیردیلر.چیت ایللیکلر آلدیده اونی بند زندان قیلیشگه باتینه آلمه دی حاکم.خوفسیزلیک چاره لرینی کؤریش مقصدیده،لوحه نی کیچه-کوندوز قؤریقلش وظیفه سی إیچکی إیشلر اداره سیگه یوکله تیلدی

آلتین میمنه شهری دن