انتخابات و ناقضان حقوق بشر

کنفرانس مطبوعاتی (ترجمه کلمه به کلمه)

کای آیده نماینده خاص سرمنشی ملل متحد برای افغانستان

داکتر سیما سمر، رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان

ادرین ادواردز، سخنگوی نماینده خاص و رئیس دفتر سخنگوی یوناما

کابل، سه شنبه هفتم جولای سال ۲۰۰۹

یوناما، ادرین ادواردز: به کنفرانس مطبوعاتی مشترک از سوی کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان و یوناما خوش آمدید. همانطور که شما می دانید، در طول دوره انتخابات ما به صورت مشترک بر حقوق سیاسی نظارت می کنیم. امروز شاهد نشر اولین گزارش از سه گزارش برنامه ریزی شده خواهیم بود. ما امروز در کنار خود، داکتر سیما سمر، رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر و کای آیده، نماینده خاص ملل متحد برای افغانستان را داریم.

داکتر سیما سمر: بعد از ظهر همه شما بخیر. اگر شما به خاطر داشته باشید، ما در کنفرانس گذشته گفتیم که یوناما و کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان برنامه نظارت از حقوق سیاسی را مانند انتخابات گذشته انجام خواهد داد. ما همچنان این را برای انتخابات آینده نیز انجام خواهیم داد.

این گزارش شامل دوره نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی بود، یعنی از 25 آپریل تا 12 جون.

دلیل انجام این کار حصول اطمینان از اینکه مردم می توانند از حقوق مدنی وسیاسی خود استفاده کنند و ما شاهد انتخابات قابل قبول و معتبر باشیم است.

ما همه باید یک چیز را بدانیم و آن اینکه این برای اولین بار است که نهادهای افغانی، کمسیون مستقل انتخابات، می خواهند پس از مشکلات زیاد و توافق نامه بن، انتخابات را برگزار کنند. این اولین باری است که کمیسیون مستقل انتخابات به تنهایی می خواهد انتخابات را برگزار کند.

علی رغم، مشکلات امنیتی، روند نامزدی و شکایات مطابق با قوانین و مقررات انتخاباتی برگزار شد.

علی رغم مشکلات امنیتی در بعضی نقاط کشور، تعداد کاندیدان نسبت به انتخابات گذشته مخصوصا کاندیدان زن، افزایش داشته است.

ما دو نامزد زن ریاست جمهوری داریم و تعداد نامزدان معاونین ریاست جمهوری زن به 7 نفر رسیده و تعداد نامزدان شوراهای ولایتی 20 درصد افزایش را نشان می دهد. با این وجود در دو ولایت، کندهار و ارزگان، سهمیه تخصیص داده شده به زنان تکمیل نشد.

آنچه ما در این دوره بررسی کردیم شامل روند نامزدی و ثبت نام و همچنین ثبت شکایات توسط مردم و تخلفات رسانه ها در زمینه آزادی بیان بود. ما این معلومات را جمع آوری می کنیم و به مقامات ذیربط گزارش می دهیم تا در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهند.

همچنین در مورد شکایات می توان گفت که شکایات به کمیسیون سمع شکایات که متشکل از نمایندگان یوناما، کمیسیون مستقل حقوق بشر و ستره محکمه بود ارجاع می شد. در طول این دوره 320 شکایت علیه نامزدان ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی ثبت شد که 50 مورد آن در مورد نامزدان ریاست جمهوری و معاونین آنها بود و 252 شکایت دیگر از نامزدان شوراهای ولایتی صورت گرفته بود.

در نهایت، اینها منجر به رد صلاحیت شدن 2 نامزد ریاست جمهوری و یک نامزد معاون ریاست جمهوری و 53 نامزد شوراهای ولایتی به دلایل که کمیسیون سمع شکایت توضیح داده شد.

و دلیلی که بعضی از نامزدان هنوز در لست نهایی وجود دارد به خاطر مشکلات در قوانین و سیستم و همچنین اجرا نشدن برنامه عدالت انتقالی می باشد.

همانطور که می دانید، نظارت ما بر اساس چهار حق و اصل اساسی استوار بود. یکی از آنها عدم ارعاب نامزدان است و شامل ارعاب نامزدان توسط نیروهای مخالف دولت می شود. همچنین گزارش هایی در مورد ارعاب نامزدان مخالف توسط مقامات دولتی وجود داشت.

اصل دیگر، اصل بی طرفی بود. بعضی افراد بی طرفانه عمل نکردند و من می خواهم در این ارتباط دو موضوع را متمایز کنم. یکی موقف شخصی است و دیگری سواستفاده از منابع دولتی که متاسفانه ما شاهد آن بوده ایم.

اصل دیگر، اصل عدم تبعیض می باشد. متاسفانه زنان با تبعیض روبرو بوده اند، یا توسط دولت، یا توسط نیروهای مخالف دولت، حتی توسط خانواده و فرهنگ خود، مثلا در بعضی موارد زنان توسط جامعه خود رد شده اند.

علاوه بر این، ما چهار حق دیگر را نیز بررسی کرده ایم که عبارتند از آزادی بیان، حرکت، تجمعات آرام، و تشکل سازی.

در زمینه آزادی بیان، ما شاهد بعضی تخلفات بوده ایم و من می خواهم مخصوصا از رادیو تلویزیون ملی نام ببرم که باید برای منافع ملی کار کند و پوشش برابر برای تمام نامزدان فراهم نماید.

در نهایت باید بگویم که بهترین محکمه، قضاوت مردم افغانستان است. و حضور گسترده آنها در انتخابات برای انتخاب شخصی که واقعا نماینده و خدمتگذار آنها باشد. نکته خوب دیگر در مورد این انتخابات، تعداد زیاد نامزدان است که حق انتخاب رای دهندگان را افزایش می دهد و آنها می توانند شخصی را که واقعا نماینده و خدمتگذار آنها باشد انتخاب کنند.

کای آیده، نماینده خاص سرمنشی ملل متحد برای افغانستان: داکتر سمر پیشینه و گزارش را به خوبی شرح داد و من نمی خواهم گفته های ایشان را تکرار کنم اما اجازه دهید یک نکته را تکرار کنم و آن اینکه داکتر سمر گفت، نامزدی و دوره اعتراضات در مطابقت با قوانین و مقررات ایجاد شده و زمان بندی انتخاباتی صورت گرفت. با توجه به این واقعیت که این اولین انتخاباتی است که توسط خود مسئولین افغان در سی سال تنظیم می شود، می خواهم از کمیسیون مستقل انتخابات بخاطر تکمیل شایسته این پروسه قدردانی کنم.

داکتر سمر به مشکل امنیتی که آشکار است، اشاره نمود. این مسئله در جریان این دوره و بخصوص با حملات و تهدیدات از سوی عناصر ضد دولتی که بدون شک موانعی بر این دوره ایجاد کرد، آشکار است.

با توجه به پروسه بررسی و اعتراضات مشخص شد که 54 کاندید بخاطر ارتباط شان به گروه های مسلح غیر قانونی و یک کاندید به اتهام جنایی همراه با ارتباط با یک گروه مسلح غیر قانونی از پروسه انتخابات محروم شدند. من باور دارم که پروسه ارزیابی به طور مسئولانه و در مطابقت با دستور عمل های ایجاد شده صورت گرفت. زمان موجود برای دوره اعتراضات محدود بود اما باید اضافه کنم که با توجه به دریافت معلومات موجود و مرتبط به پروسه چالش کمیسیون سمع شکایات انتخاباتی بیشتر از زمان تعیین شده کار نمود. وقتی زمان رد صلاحیت ها بر اساس وابستگی و ارتباط با گروه های مسلح غیر قانونی رسید، کمیسیون سمع شکایات واضح ساخت که در این پروسه بر تصامیم کمیسیون ملکی سازی و ادغام مجدد در مورد اینکه آیا کاندید ها بخاطر ارتباط شان با این گونه گروه ها باید از دوره رأی دهی حذف شوند یا نه، متکی است. این کمیسیون مرکب از پنج نهاد اساسی: وزارت داخله، دفاع، ریاست امنیت ملی، آیساف و یوناما تشکیل شده که به نمایندگی از یوناما خودم هستم.

تصامیم و پیشنهادات از سوی کمیسیون در ارتباط به هر دوسیه به اتفاق آرا گرفته می شود. همانگونه که داکتر سمر اشاره کرد، در پروسه بررسی یکی از مشکلات عدم نارسایی سیستم قضایی می باشد. این مسئله منجر به ادعا ها از سوی کاندید های شد که نام شان در فهرست مرتکبین جرایم جدی و فعالیت های غیر قانونی در گذشته می باشد. هر چند وضعیت بدین سان است، پس بر اساس معیار های ما و در نبود یک پروسه قضایی و نبود اتهام از سوی قربانیان حذف یک کاندید غیر ممکن است. اما باید بگویم که کوتاهی از سوی سیستم قضایی وجود داشته و این یک مشکل جدی است. اجازه دهید تا گفته داکتر سمر را در ارتباط به اینکه بررسی نهایی به خود رأی دهندگان مربوط است، تکرار کنم.

اجازه دهید تا چند کلمه در مورد هفته هایی که بعد از جمع بندی این دوره گذشت، یعنی بعد از 12 جون، بگویم. ما بر ضرورت برای یک میدان رقابت هم سطح در جریان این انتخابات تأکید داریم. در ضمن بعضی عناصری وجود دارد که برای تضمین میدان رقابت هم سطح حیاتی می باشند. اول این که تمامیت یا درستی نهاد های امنیتی باید حفظ و رعایت شود. من هم بحث های منظمی با وزرات داخله، دفاع و ریاست امنیت ملی دارم و موضوعات مطرح شده را بررسی می کنیم و سعی می کنیم تا مطمئن شویم که تمامیت و درستی این نهاد ها رعایت شود. طبعأ این موضوع بخاطر اعتبار، شفافیت و امنیت کل پروسه انتخابات مهم است. من هم این بحث ها را با مسئولین تا روز انتخابات ادامه خواهم داد.

دومین عنصر مهم بیطرفی رسانه هاست. بدون بیطرفی رسانه ها نمی تواند یک کمپاین عادلانه انتخابات وجود داشته باشد. طبعأ این مسئله شامل رسانه های دولتی نیز میگردد و من این مسئله را چند ساعت قبل با وزیر اطلاعات و فرهنگ مطرح نمودم و باز هم بطورمنظم دنبال خواهم کرد. در ضمن در جریان هفته های آینده تا حدی که بتوانیم بر گرایش ها و دسترسی عادلانه در رسانه ها نظارت خواهیم داشت. عنصر سوم بیطرفی کمیسیون مستقل انتخابات است که برای اعتبار پروسه انتخابات اساسی است و خواهد بود و به عنوان عنصر چهارم من بر اهمیت رعایت کامل فرمان رئیس جمهور بر عدم مداخله مسئولین و نهاد های دولتی تأکید می نمایم. بدبختانه طی چند هفته اخیر شاهد گرایش رو به رشد مداخله های بیشتر بعضی از مسئولین و بخصوص والیان بودیم که در این جمع بعضی از مسئولین بلند رتبه و حتی یک مسئول از ریاست امنیت ملی نیز می باشد. این نوع مداخله باید متوقف ساخته شود. این مداخله تنها به نفع یک کاندید نه بلکه به نفع چندین کاندید می باشد. باز هم تکرار می کنم که این گونه مداخله ها باید متوقف شود.

من باور دارم که این چهار عنصر برای تمامیت کل پروسه انتخابات ضروری می باشد. می خواهم بگویم که اگر این تمامیت نقض شود در آنصورت در پایان هیچ برنده یا بازنده ای وجود نخواهد داشت: بلکه بازندگان وجود خواهد داشت. مهمتر از همه پروسه انتخابات باید طوری پیش برده شود که آن را معتبر و فراگیر بسازد تا اینکه در پایان مردم افغانستان بتوانند نتایج انتخابات را بپذیرند.

تلویزیون صبا: هر دوی شما به حضور بعضی کاندیدان با داشتن گذشته جنایی در فهرست نهایی اشاره نمودید. می خواهم بدانم که تعهداد آنها چقدر است و آیا می توانید بگویید که این افراد کی ها اند؟

کای آیده: اگر بخواهم عدد گذاری کنم به نظرم بیش از سه هزار کاندید می شود و این کار غیر ممکن است. در ضمن باید بگویم و به یاد داشته باشید که ما در مورد تخلفات مطرح شده یا ادعا شده صحبت می کنیم و بعضی از تخلفات در مقایسه با دیگر تخلفات بسیار شایع و گسترده است. بنابرین برای من دادن یک عدد به شما فکر می کنم یک عمل غیر مسئولانه است. اما این کار یک مشکل جدی است و اگر از آن به تدریج عبور کنیم آنگاه یک مشکل جدی بوجود می آید. ما باید این کار را از طریق یک سیستم قضایی بهتر که می تواند این گونه مشکلات را به خوبی انجام دهد نیاز داریم و آن هم نه فقط برای آینده بلکه بخاطر نگریستن به گذشته و به جرایمی که در گذشته رخ داده. آنچه را که ما می خواهیم در واقع نتیجه کوتاهی ها در برابر مشخص نمودن جرایم مرتکب شده در گذشته است و این جرایم باید مشخص می شد تا ما می توانستیم از این گونه پرسش ها که اکنون با آنها مواجه شده ایم و رأی دهندگان بدون شک با آنها مواجه خواهند شد، اجتناب ورزیم.

سیما سمر: تشکر از سوال تان. من فکر میکنم مردم افغانستان درک میکنند که کیها شامل لست هستند. طوریکه آقای کای ایده اظهار نمودند، بیش از سه هزار کاندید وجود دارد و ما نمیتوانیم از هر کدام نام ببریم بخاطریکه علیه شان شکایات درج نگردیده است. اگر شما توجه نمایید، قانون اساسی به وضاحت میگوید در صورتیکه فردی از طرف محاکمه با صلاحیت محکوم به جرایم جنگی و جرایم علیه بشریت باشد، آنها نمیتوانند خود را کاندید نمایند. علیه تعداد زیاد مردم ادعای وجود دارد، مگر هیچ یک آنهایکه در لست قرار دارند از طرف کدام محکمه با صلاحیت محکوم نگردیده است. میخواهم خاطر نشان سازم که در طی سه دهه گذشته، چی قبل از تجاوز شوروی یا بعد از کودتای هفت ثور یعنی در جریان تجاوز شوروی محاکم بیطرف نبوده اند. در سال 1992 بعد از سرنگونی دولت داکتر نجیب الله محاکم ظرفیت آنرا نداشتند تا چنین کار را انجام دهند. بنابر این، هیچکس در لست موجوده محکوم نیست. مشکل عمده در همانجا قرار دارد. عدم تطبیق عدالت انتقالی و نبود تعهد برای عدالت در افغانستان منجر به این شده تا بعضی مردمان که متهم هستند تا حال در لست نهایی قرار داشته باشند.

کای آیده: میخواهم یک جمله را اضافه نمایم اگر ما در رسیده گی به جرایم گذشته موفق نگردیم، ما در آینده با مشکلات جدی مواجه خواهیم بود. و امروز که با این سوال جدی مواجه هستیم بصورت واضح آن بحران را نشان میدهد.

چینل یک: یک سوال با دو بخش متوجه سیما سمر میباشد. اول در مورد تطبیق پلان عمل عدالت انتقالی میباشد، از زمانیکه آن به تصویب رسیده یکسال میگذرد و برخی ناقضین حقوق بشر و متهم به جرایم جنگی در گذشته اند که تا حال از کاندیدان در انتخابات آینده حمایت مینمایند. با در نظر داشت این حقیقت، شما چقدر مطمئن هستید که انتخابات آینده شفاف باشد؟

بخش دوم سوال این است که ولسی جرگه یک منشور عفو عمومی را تصویب نموده که به منظور توشیح به رئیس جمهور فرستاده شده که رئیس جمهور آن را تصویب نه نموده است. نظر به قانون اگر یک منشور در ظرف پانزده روز توسط رئیس جمهور تصویب نگردد، به یک قانون تبدیل خواهد شد. آیا فکر نمیکنید که این منشور تطبیق پلان عمل عدالت انتقالی را تحت شعاع قرار داده باشد؟

سیما سمر: من باید بصورت واضح بگویم که پلان عمل عدالت انتقالی پلان عمل کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیست، بلکه پلان عمل دولت اسلامی افغانستان میباشد. و این مسئولیت دولت افغانستان است تا عدالت را برای شهروندان خود تامین نماید. ما مسئولیت خود را در مورد عدالت انتقالی انجام دادیم اما مناسب نیست تا به جزئیات در مورد صحبت نمایم.

دلیل که پلان عمل عدالت انتقالی تطبیق نگردید، علت آن نبود تعهد در افغانستان است که منجر به این گردید تا بعضی کسانیکه متهم به جرایم اند خود را کاندید نمایند و محکوم نگردند و تا اکنون در لست نهایی قرار داشته باشند.

طوریکه من اشاره نمودم مردم افغانستان خود در پروسه بررسی قرار دارند و رای آنها در روز رای دهی بهترین قضاوت شان میباشد. و آنها باید به کسانی رای دهند که مرتکب کدام جرم نگردیده باشند و به بهترین وجه به مردم خدمت نمایند.

بی بی سی: آقای آیده در مورد بی نظمی و ناکامی سیستم قضایی در افغانستان صحبت نمودید، پیشنهاد شما به منظور بهبود اجراات قضایی در افغانستان چی میباشد؟

کای آیده: ما قبلاً در مورد گذشته صحبت نمودیم. اجازه دهید در باره آینده گپ بزنم. این کار ها در ساحات جنگی و بعد از جنگ اتفاق می افتد که پولیس و سیستم قضایی غافل میباشند. ما روی معارف، صحت و زیر ساختاری تمرکز مینماییم، اما این ناکامی به نظر میرسد که مکرراً تکراریم کنیم که به نهاد های تنفیذ قانون خطاب نماییم.

امروز اگر شما به سکتور پولیس بنگرید کار مهم در قسمت افزایش نیرو های پولیس در جریان است و ما نیز شاهد یک بحث روی افزایش بیشتر خواهیم بود. در طی چند ماه بعد به منظور تصفیه پولیس نیز تلاش های وجود خواهد داشت که خیلی مهم است. بنابر این، من از تمرکز بیشتر در بخش پولیس خوشحال هستم و از اینکه چنین یک تمرکز در سیستم محاکم و سیستم قضایی وجود ندارد، کمتر خوشحال میباشم.

بلی اگر وزیر داخله صفوف پولیس را از فساد اداری تصفیه نماید، تاثیر خوب خواهد داشت و او در این مسیر کار مینماید. و تنها در صورتی میتوانیم سکتور پولیس را بطور کامل اصلاح نماییم که چنین یک توجه در سیستم قضایی نیز داشته باشیم. بنابر این، ما باید از قبل تلاش های داشته باشیم تا هر دو سیستم حاکمیت قانون و تنفیذ قانون را تحت پوشش قرار دهیم.

سیما سمر: خلاصه، من از شما میخواهم تا آگاهی مردم را فزایش دهید زیرا رسانه ها نقش مهم دارند. همچنان معلومات مناسب و درست را در اختیار نسل جوان قرار دهید و آنها را تشویق نمایید تا رای دهند و نقش کامل خود را با اشتراک شان در نتخابات اداء نمایند.

کای آیده: اجازه دهید تا تاکید نمایم که این موضوع چقدر مهم است. روز قبل من به یک مرکز اطلاعاتی رفتم و دیدم که آنها بصورت هفته وار 25،000 تیلیفون را از رای دهنده گان به خصوص رای دهنده گان جوان اخذ مینمایند که در مورد اینکه انتخابات چی وقت صورت میگیرد، در کجا صورت میگیرد و همه معلومات عمومی در باره انتخابات را جستجو میکنند. این نشان میدهد که یک علاقمندی قوی در سراسر افغانستان وجود دارد. من نیز از رسانه ها میخواهم تا علاقمندی بیشتر را ایجاد نمایید. بعضی اوقات شما ما را به چالش میکشید، حالا من شما را به چالش میکشم.

بسیار زیاد تشکر.