لجاجت، معرفه ی روان اشک کرزی

با یک نگاه روان شکافانه به اینکه آدمها چرا گاهگاهی می گریند و اشک می ریزند، ریشه در موارد زیر دارد:

یک: در هر موردی که بیش از حد خوشحال شویم و وضعیت به گونه ی بر وفق مراد ما باشد، حالا منتظره یا غیر منتظره. به گونه ی نمونه: وقتی مادری پس از سالها درد فرقت و غربت، یگانه فرزند عزیزش را در آغوش می گیرد، پیوسته اشک می ریزد. این نمونه گریستن، از سر خوشحالی است و نیکوست.

دو: در هر موردی که بیش از حد متاثر شویم. این تاثر خیلی برگ و بالش گسترده است و نمونه های ناروشن زیادی در عمق خود دارد. مثلاً وقتی دلبری به دلباخته اش "نه" بگوید.

سه: در لحظه ی وداع نیز بیشتر آدمها اشک می ریزند . چه وداعی که آغاز یک فرقت محتمل بر وصلت باشد و یا فرقت مدام و بی وصلت.

چهار: وقتی مصیبتی رخ دهد و مرگ عزیزترین کسان خویش را بشنویم نیز اشک می ریزیم.

پنج: وقتی با یک بیماری توان فرسایی دست و گریبانیم و به شدت درد می کشیم نیز، ممکن اشک بپاشیم.

شش: زمانی که تماشاگر صحنه های دلخراش شکنجه و یا کشتن زنده جانی باشیم، همچنان اشک می ریزیم. چه این صحنه ها واقعی باشند و یا گونه ی بازگو کننده ی هنری واقعیت ها.

هفت: وقتی بیش از حد تنها باشیم نیز، اشک مان در می آید. حالا خوب و یا بد، بحث دیگریست...
هشت: وقتی خیلی ناتوان و عاجز باشیم نیز می اشکیم. چنانچه خیلی تشنه باشیم و عطش بی آبی آخرین سلول انرژی و توانمندسازی را از ما گرفته باشد، در همان حال آب زهرآلودی را در پیاله ی میناتوری ارغوانی رنگ در برابرمان بگذارد تا انتخاب کنیم که چگونه بمیریم؟ مردن از فرط بی آبی و عطش تشنه گی و یا مرگ با سر کشیدن آب زهرآلود. این عین ناتوانی است و گزینه ی دیگری هم وجود ندارد.

اکنون پرسش این است که اشک ریختن کرزی از نظر روان شناختی، ریشه در کدام یک از موارد بالا دارد؟
آیا کرزی خیلی خوشحال است که اشک می ریزد؟ نه. حداقل ژست و قیافه ی ظاهری اش وانمود می کرد که اشک ریختنش از سر خوشحالی نبوده است. آیا او از بدترین نوع ناهنجاری های مداوم در کشورش شدیداً متاثر شده است که اشک می ریزد؟ تجربه نشان داده است که اینچنین نیست. او در گرامی داشت از پنجاه و هشتمین سالروز تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در کابل با تماشای فلم مستندی از موارد نقض حقوق بشر به شدت متاثر شد و اشک ریخت، حتا آن روز را آغاز اجرای روند عدالت انتقالی در افغانستان خواند. اما گذشت زمان نشان داد که پس از یک سال او نه تنها روند عدالت انتقالی را اجرا و عملی نکرد، بلکه خود در معامله با ناقضان حقوق بشر در قوه مقننه، از تصویب برنامه مصالحه ملی نیز حمایت کرد و با امضا و توشیح این قانونِ بی قانون، بر اشکهایش شاشید. آیا رییس جمهور دارد با کسی وداع می کند که مصاب به مرض (سوزک - چشمی) شده است؟ هرگز. هیچ یک از کسانی که احتمال دارد کرزی در لحظه ی وداعش اشک بریزد، با وی خداحافظی نگفته است. مگر او در مصیبتی گیر مانده است که می گرید؟ نه. هنوز موسای مامور نشده است تا لحظات خوش فرعونی او را با تک عصای خدایی اش در رود نیل غرق کند. آیا او بیمار است و درد می کشد، آنچنانکه رسانه های غربی نیز از بیماری افسرده گی او خبر می دهد؟ دست کم شدت بیماری تا آن سرحد نرسیده است که او در چنان جمعی بگرید. از جانبی حال و هوای محفل برایش خیلی خوشایند و خانخانی بوده است. صحنه و یا صحنه های دلخراشی نیز در آن لحظه در برابر دیده گانش بوقوع نپیوسته. او رجز می خواند و رمه اش را خیلی خوب شبانی می کرد. خیلی تنها هم که نبود. زیرا او در این برهه ی از زمان خیلی شیرین است و چارسویش مملو از مگس های رنگارنگ که با بالک زدنهای شان، آرکستر منظمی را در ارگ و فراتر از آن تنظیم داده اند و ترتیب کرده اند تا او را خوب برقصانند...

آیا او خیلی ناتوان و عاجز است که اشک می ریزد؟ ب – لِ – ی ! یعنی بلی.

رییس جمهور کرزی واقعن ناتوان است. او خیلی عاجز است. کرزی نمی تواند امور مملکت را رهبری و مدیریت کند. او مدیر - رهبر موفق نیست! او از همه ی ویژه گی های یک مدیر رهبر بی بهره است. خوب است بگوییم که او در این عرصه خیلی کم - سواد است. او به جای اینکه یک مدیر رهبر پست مدرن قرن بیست و یک باشد، یک ارباب تمام و کمال قرن ده میلادی است؛ واقعیتی که بارها مدیر – رهبران اروپایی در قالب ها و لفافه ها ابراز داشته اند. عین خشکه مقدس های خوارج در زمان خلفای اول اسلام. در مدیریت – رهبری سیاست زده ی فرا مدرن امروز، کرزی به مالک اشترها و ابوموسی اشعری های می ماند که چارسویش را نمونه های فراوانی از عمرو عاص ها حلقه زده اند...

او در عین حال که مدیریت – رهبری سده ی جدید را بلد نیست و نیاز به یادگیری دارد، خیلی لجوج هم است. که این ویژه گی، او را به یکی از نالایق ترین مدیر – رهبران دنیا در سطح جهان مبدل ساخته است. رییس جمهور از این ناتوانی و عجز خویش باخبر است و به خوبی می داند. اشک ریختن هایش حاکی و شاکی از همین موضوع است. در اصول سیاست و عرف دیپلماسی امروز، گریستن و اشک ریختن بدترین گونه ی شکست است. هیچ تجربه ی نشان نداده است و نشنیده ایم که سیاستمدار و یا مدیر – رهبر سیاسیی از اشک ریختن بعنوان یک اهرم و یا ابزار در برخوردهای سیاسی و مدیریت – رهبری اش استفاده کرده باشد. اصولاً در اینگونه معامله ها، کار به این افتضاح کشانده نشده است. پارسال یکی از رهبران سکتوری یکی از کشورهای اروپایی نیز در حضور رسانه ها اشک جانانه ی ریخت. اشک ریختن وی پس از آن بود که در برابر دیده گان میلیونها بیننده و شنونده اش، استعفای خود را برای مردمش پیش کرد و از اینکه در یکی از موارد وقت ملتش را بیهوده تلف کرده و آنها به نحوی زیانمند شده اند از مردمش پوزش خواست. آنگاه اشک خجلت ریخته و گوشه ی انزوا را برگزید تا بیشتر آفتاب بگیرد و با نور و توانمندی بیشتری در آینده ها برگردد و خسارت وارده بر ملتش را جبران کند. که این گونه اشک ریختن، اشک ناتوانی و عجز مبتنی بر لجاجت و کوردلی نیست، بل اشک توانمندی، صداقت و پاکدلیست.

کرزی اشک می ریزد که میرویس پسر دلبندش چند صباحی از برابر دیده گانش دور نشود و در خارج به تعلیم و تحصیل نپردازد. او از فرقت و دوری فرزندش می هراسد و در این باره سخت ناتوان و نگران است. توانمندی نظاره کردن خیانت به ملت و مظلومیت مردمش را دارد. او خود شخص نخست مملکت است و مسوول امور. پس او اگر از روی عجز و ناتوانی آب دهان بگرید، دیگران باید زهر بنوشند و واسکت عجز انتحاری بپوشند و خود را انفجار دهند، نه مانند برادران طالبش واسکت انتحاری نوع مبارزاتی تندروانه افراطی را.

گریه های لجوجانه تنها به کودکان می زیبد تا دلهای پدر و مادر به رحم بیایند و شیر و شکر در گلویشان بریزند. محال است که کرزی لجوجانه اشک بریزد و وحشی – طالب ها، شیر و شکر به پایش بریزند! او کور خوانده است!

کرزی بیشتر از این نباید خود و ملتش را رسوا و بدنام کند. او مدبرانه و عاقلانه باید کنار رود. اشک های ناتوانی او با حضور (لجاجت) پیهمش، کشور را به ده تا (دانه) 130 سال، یعنی نخستین سده های قرون وسطای اروپا به عقب می راند. ناتوانی، بدترین آفت نسل جدید مدیریت – رهبری های سیاست قرون اخیر است.
می گویند خداوند اشک را آفرید تا آتش درون را خاموش کند. البته اشک های که ارزش ریختاندن شان را داشته باشند و از طبیعت انسانی آدمها برون تراوند. اشک های از نوع اشک کرزی نه تنها آتش های درون و برون را خاموش نمی کنند، بلکه شعله ورتر نیز می سازند. پیشنهاد می کنم، پیش از اینکه این آتش دامن او را نیز یگیرد، باید دوباره این توپ آتشین را به مردم پاس دهد تا مردم خود شامل بازی شوند و روند را به نفع جمهورشان، تغییر دهند. این گزینه ی احسنی است تا اشک ریختاندن از روی عجز و ناتوانی.

(علی ادیب، ویستنس – ناروی)