حق را باید ازکجا جست ؟

مردم سالاري نظريه اي است كه ، به رغم پيشينه طولاني ، هنوز هم در كانون گفت وگوهاي علمي ، به ويژه در حوزه فلسفه سياست و حقوق قرار دارد.وهرجامعه به علت احتياجات خاص خوددرك واحساس خاص نسبت به اصول ومقررات قانوني داردواين درك واحساس جزئي ازوجود اجتماعي افراد آن جامعه است ،جامعه ما كه دررفتارها وروابط انساني شيوه هاي سنتي رادارند كه احتياجات يكديگررا باآن مرفوع مي سازند وبه نحوي درحقوق همديگراحترام قائل اند يعني اعاده كردن احقاق همديگربه شيوه خاص درآداب ورسوم وعنعنات اجتماعات افغانستان نهفته است . دانشمند به نام ساويني به اين مسئله توجه كرده ودرقسمت پيدايش حقوق وتطبيق آن درميان جوامع چنين گفته است : « رسم وعادت ممكن است دليل وعلت مستقيم باشد ولي ريشه حقوق رابايد درلايه مغز مردم جستجو كرد ودرحقيقت رمز نفوذ قانون درحيات آن است. » بنأ حقوق زاييده روح مردم است وبايد آن شناسايي وبرجسته كرد چون آنها درترويج سايرحقوق بشري كه جامعه ازاهميت آن بي خبراند نقش مهمتري را دارد. تااينكه بدون مطالعه وبررسي فرهنگ يك جامعه چيزي راآموزش داد وآن را در افكارعمومي تعميم داد ، كه امكان كمتري را دارد چون افكارعمومي مردم متبلوركننده واقعيت هاي دروني همان جامعه مي باشد وازمتن جامعه نفوذ مي كند بنابايد افكارعمومي وياعقيده عمومي رادر ابتدا شناخت وبعد هدف تعيين شده را درآن جا جامه عمل پوشانيد درصورت كه همين عقيده عمومي را اگرشناخت كافي نداشته باشيم وبدون شناسايي درجامعه يك چيزراوارد كنيم اين جامعه ابتداي با باورهاي كهنه درك وبرداشت ديگركرده وحق كه خواهان آن است با آن مقابله خواهي كرد به القاب وصفات مبهم وغيرواقعي برچسب زده وخواهان رد آن شد، پس نياز اصلي درين است كه جهت ترويج بهتر حقوق بشر ودموكراسي شناخت از جامعه خويش داشته آن راترويج نماييم ،مفاهيم حقوق بشر ودموكراسي كه خواسته فطري اين جامعه مي باشد ولي به دليل وجود رهبران اجتماعي جزم گرا با معلومات كم كه بدون درك خواسته هاي بشري جامعه نقش حاكميت آنها درافكارعمومي مردم را دارندونمي خواهند مردم فكرباز داشته باشند .چون مبادا اقتدارشان كمرنگ شود. گذشته از اين مسائل درترويج حقوق بشر دردست داشتن افكارعمومي خيلي مهم بوده ودرجذب ودفع هر برونامه نقش دارد چون تجربه دو دهه گذشته افغانستان نشان ميدهد كه سياسيون قبيله اي باداشتن افكارعمومي واستفاده سؤ از احساسات وهيجانات مردم هرگونه استفاده رابردند .

البته داشتن افكارعمومي درجهت بيشبرد هرهدفي درجامعه يك روش سنتي هم نيست ودانشمندان نيزدرين مورد تأكيد ورزيدند ونقش افكارعمومي را درجامعه مهم دانستند دانشمندبه نام ويليام تمپل انگليسي درين رابطه مي گويد :«عقيده عمومي منبع واقعي قدرت وسنديت درجامعه مي باشد. » باتوجه به اين نظريه برجسته كردن شاخص هاي حقوق درعنعنات جامعه سند هست كه حساسيت هاي ناشي از درك پايين جامعه ازحقوق را جلوگيري مي كند. مثلا قواعد ترحم برمعلول راابتدا ازداخل جامعه شناخته وبابرجسته كردن آن ميتوان حقوق معلول را به صورت تكميل وهمه جانبه درهمه موارد مطابق باتغييرات شرايط اجتماعي روز آموزش داد وآن رادرفهم اجتماعي مردم كمك خواهي نمود. وگابريل تارد انديشمند فرانسوي عقيده عمومي راچنين توصيف مي كند،«عقيده عمومي براي مردم به مثابه روح است درجان. » فلذا توجه نكردن به عقيده عمومي
درجامعه همانطوري كه اين دانشمند ازين پديده توصيف كرده است آموزش پيش ازشناخت آن تأثيركمتري خواهد داشت وگاهي هم بدون درك آن باجامعه سنتي درتقابل خواهي افتاد بنأ پيش از وقوع واقعه جلوگيري آن مهم تراست .

ناپلئون بناپارت امپراطوري نيرومند فرانسه نيز نداشتن افكارعمومي را دراداره امپرطوري خويش مهم دانسته وچنين جمله معروفي دارد:« حكومت رامي توان بازورسرنيزه ،به دست آورد امابراي حفظ آن ناچاربايد به افكارعمومي تكيه كرد. » ازين رو بايد به مسئله ميتوان تكيه نموده وآن را درجهت پيشبرد اهداف دموكراسي وتأمين وترويج فرهنگ حقوق بشري مهم پنداشت و آن را به عنوان يك امر حتمي درصدربرنامه عمل قرارداد وحق را بايد از فرهنگ كهن دريابيد.