"الملک الیبقا مع الکفر ولا یبقا مع الظلم"

یادآوری: نکات پایین را چندی قبل بعد از خواندن مقاله ای بقلم میرویس غیاثی یاد داشت کردم، اما متاسفانه نتوانستم که آنرا طی مقاله ای به کابل پرس^? بفرستم. با معذرت از تاخیر در نوشتن و فرستادن این نقد.

بسیار جای خوشبختی است که از قشر ملا هم باسواد برآمد! میرویس غیاثی نمونه ای کامل یک "روشنفکر" دینی است که بیشتر در پی ایدالیزم و "بهشت گم شده اش" است تا پرداختن به مسایل امروز و پیچیدگی هایش. در رابطه با دیدگاههای میرویس، خواستم مختصراً نکات زیر را یادآور شوم.

به نظر من قضیه محمد و تصاویرش ربطی به آزادی و استقلال در کشور ما ندارد. در رابطه با مسایل دینی (دین اسلام) از آزادی و استقلال کامل برخوردار هستیم. مشکل ما در بیان مسایل دینی و یا هم تفسیر درست و یا بد آن نیست. نه جهادی ها، نه طالبان و نه هم گردانندکان پوشالی فعلی خصومتی با دین و دینداری ندارند. برعکس تمامی این جناح ها تا توانسته اند از دین استفاده سوء کرده و می کنند. پدران دینی میرویس ها (سیاف، ربانی، گلبدین، طالبان، و غیره سرکرده های جهادی و طالب) از دین اسلام و حساسیت های بی آلایش مردم در رابطه با آن تجارت کرده و می کنند. دین فعلاً تبدیل به یک متاع متبرک در دست بی خردان و ارتجاع دینی شده است. ساده ترین راه بخاطر خفه کردن صدای مردم بالا کردن پرچم دین و مذهب است. در حالیکه توده های پابرهنه و جهادی-طالب گزیده ی ما با دین برخورد عقیدتی بی آلایش دارند، "روشنفکران" دینی و پدران معنوی آنان با دین برخورد سیاسی و منفعت طلبانه دارند. البته این برخورد با دین و مذهب محدود و منحصر به کشور ما نیست. در تقریباً تمامی کشور های مسلمان، احزاب تندرو اسلامی و حاکمان جبار و منفور آن از دین و مذهب به مثابه آله ی بسیار مؤثر بخاطر پیشبرد منافع سیاسی و سیاست های ارتجاعی خویش سوء استفاده می کنند. با توجه به جو عمومی جهان و ضعف جنبش ها و خیزش های دمکراتیک در جهان اسلام، بنیادگرایان دینی تا حدی توانسته اند تا افکار عامه را در رابطه با قدرت های جهانی و خواست های شان مغشوش سازند. شعار "اسلام در خطر است و جهاد علیه کفار" یکی از تاکتیک های عوام فریبانه ی دینداران است. اما واقعیت ها نشان می دهد که لشکر کشی قدرت های بزرگ و چنگ و دندان نشان دادن آنان علیه کشور های فقیر و اسلامی نه بخاطر اسلام و نه بخاطر اشاعه کفر یا مسیحیت، بلکه اساساً بخاطر اهداف اقتصادی و استراتیژیک در منطقه (کشور های اسلامی) می باشد. اگر دیده شود امریکا نه تنها با اسلام عربستان سعودی و همچنان شیخ نشین های عرب تضاد و جنگ ندارد، بلکه تا توانسته در نگهداری رژیم های تاریخ زده و ضد دمکراتیک آنان تلاش بخرج داده است.

به هیچ کس پوشیده نیست که مثلاً تنش های خونین میان سنی ها و شیعه ها در عراق که به قتل هزاران مسلمان بیچاره ی عراقی تمام شد، ریشه در تفکرات متحجر و تاریخ زده ی سران دینی آن کشور دارد که با دامن زدن به احساسات مذهبی عراقی ها و یک مشت بنیادگرای مذهبی در پی کسب منافع سیاسی و اقتصادی خود و بادارن منطقوی و جهانی خویش اند. البته در این شکی نیست که امپریالیزم همیشه و در همه جا خواسته تا با دامن زدن به حساسیت های مذهبی، فرهنگی، زبانی و غیره در جستجوی منافع غارت گرانه اش باشد. اما برخورد معامله گرانه با دین و مذهب بیشتر از سوی مزدوران بومی امپریالیزم و ارتجاع صورت می گیرد. اگر چه خیزش مردم عراق علیه تجاوز بیگانه برحق است و باید به استقلال و آزادی عراق و مردمش انجامد، اما با نفوذ گسترده ی بنیادگرایان دینی در رأس و انزوای جنبش دمکراتیک، سرنوشت عراق بعد از امریکا درست همانند افغانستان بعد از روس ها خواهد بود. کشور ها و قدرت های مختلف در کمین اند تا با دامن زدن به تنش های مذهبی و استفاده از عناصر مرتجع و قرون وسطایی ضامن تامین منافع خویش در عراق و منطقه باشند. این تجربه ی تلخ را افغانستان بعد از اخراج روس ها و واژگونی رژیم پوشالی از سر گذشتانده است. مگر همین سردمداران دین و مذهب نبودند که هزاران انسان بی گناه را در کابل و سایر شهر ها به گلوله بستند؟ همین مذهبیون و بنیادگرایان اسلامی نبودند که گلوی همدیگر را دریدند تا منافع باداران را تامین کنند؟ و آیا همین دینداران بی سواد و جاهل در ایران نبودند که اقتصاد را مال خر خواندند و به عساکر از دنیا و آخرت بیخبر کلید بهشت می دادند؟

فکر می کنم میرویس تازه وارد سیاست و بازار گرم دینداری در افغانستان و سایر کشور های مسلمان شده است. می خواهد با آوردن چند آیت و حدیث همه را کافر کشد و خود و پدران معنوی اش را مسلمان دوآتشه و یگانه پاسداران اسلام و اسلام گرایی.

ملا میرویس نوشته است که " اینها اسلام را تنها از فامیل خود به ارث برده اند و در مقابل دین و ارزشهای اسلامی و ملی اندک احساس و توجه ندارند". در اینجا میرویس مسئله بسیار بغرنج و جامعه شناسانه ای را مطرح کرده است. تقریباً تمامی انسان ها ارزش های معنوی و اخلاقی را از دو راه کسب می کنند. یکی اش همین ارثی است که در رابطه با ارزش های دینی و اخلاقی نیز صدق می کند. بفرض اگر همین میرویس از پدر و مادر بودایی در سریلانکا زاده می شد، هیچ وقت در توجیه نظرات و دیدگاه هایش از محمد نقل نمی کرد. برعکس بودا را نهایت حقیقت می دانست و از فلسفه اش یاد می کرد. حالا با توجه به گراف بسیار هم وحشتناک بی سوادی در افغانستان، چطور ممکن است که اکثریت مردم دین و مذهب را نه از راه ارث بلکه از راه جستجو و منطق کسب کنند. در حالیکه اکثریت مردم نمی توانند نام شان را به زبان مادری خویش بنویسند چطور ممکن است که از آنان انتظار قرائت و تفسیر بی طرفانه ی قرآن و حدیث را که به زبان بیگانه است داشت. فکر نمی کنم همین میرویس از درک کامل و بی طرفانه ی قرآن و حدیث برآید. تنها بلد است تا نشخوار کند و "ع" و "ح" را با شد و ممد تمامش قلقله کند. اکثریت ملا های سنتی ما چیزی جز این از اسلام نمی دانند. اگر قرار باشد که تمامی باشندگان روی زمین ادیان و مذاهب خویش را بعد از تحقیق علمی همه جانبه انتخاب کنند، فکر می کنم که ما باید دهها سال دیگر منتظر باشیم تا تمامی بشریت از نعمت سواد نسبتاً بالا برخوردار شود و بعد هر یک به تحقیق پیرامون دین و مذهب خویش و همچنان سایر ادیان و مذاهب دست زند تا در نهایت به حقیقت ناب دست یابد تا دل میرویس و همفکرانش شاد گردد. اما بهترش همین است که دنیا را در همین وضع و برش اش مطالعه کنیم. مردم را بخاطر بیسوادی و دینداری ساده ی شان تمسخر نکنیم. بکوشیم تا با فراهم کردن شرایط مادی، ارزش های بنیادی انسانیت را در افکار و کردار انسان ها پرورش دهیم.

به ادامه نوشته است که "این را هم باید بدانید که "اسلام میراثی و مقلدانه را خداوند قبول ندارد، تا اینکه خود هر شخص درک و احساس اسلامی نداشته باشد." در این رابطه باید بگویم که خداوند کسانی را هزاران بار قبول دارد که از دین و فلسفه اش استفاده ی مصلحتی و منفعت جویانه نکرده است. اکثریت مردم افغانستان اسلام را میراثی پذیرفته اند و عملکرد آنان هزاران بار بهتر و پسندیده تر از عملکرد سران دینی کشور ما است که با داشتن قرآن در یک دست و شمشیر در دست دیگر به قتل، غارت، ستم، حق تلفی، تجاوز و دروغ و ریا دست می زنند. با آنکه سردمداران دینی ما اسلام را منطقی درک کرده اند، اما کردار و گفتار و پندار آنان هرگز پسند خداوند نیست. پس همان میراثی ساده و صادقانه اش به از منطقی و منفعت طلبانه اش. شما هم فعلاً همین اش را قبول کنید والا سر تان از گردن سیاف، ربانی، محقق، اسامه، خامنه ای و مقتدا صدر می برآید.

کی ها "نان را به نرخ روز میخورند و تنها متوجه هستند که از غوغای روزانه عقب نمانند"؟ پدران معنوی شما یا روشنفکران واقعی کشور ما؟ فکر می کنم شش سال پیش بعلت قاری بودن میرویس دچار مشکل بینایی بوده است اما از شش سال بدینسو از برکت معجزات پدران، بینایی اش را باز یافته است و به همین علت تنها قادر به دیدن قضایای شش سال اخیر است. و درست "در این دورهء کوتاهی از تعمق و یا نظاره گری" برایش "یک کشف بزرگ دست داد". تبریک برای خودش و تمامی هم فکرانش. اما آغا در اعلان این "کشف" تاریخی اش کمی دیر کرده است. گناه اش نیست چون شش سال قبل را نمی توانست بدرستی و یا هم بی طرفانه ببیند. اگر به تاریخ رجوع کند، این پدران معنوی خودش (ربانی، گلبدین، سیاف و...) بودند که قرآن و حدیث را زیر پا گذاشتند. یادش رفته است که پدرانش با پدروکیلی عرب ها و پاکستانی ها در مکه قسم و قرآن خوردند که این خواهند کرد و آن نه، اما بعد از چند روز باز همو خرک بود و همو درک. یادش رفته است که جهادی ها هریک اسلام خود را داشتند که با بلند کردن آن هزاران نفر را به درک فرستادند.

واقعیت های تلخ کشور و تاریخ ما نشان می دهد که پاسداران دین و مذهب بیشتر و بهتر از دیگران "نان را به نرخ روز می خورند". به سادگی می توانند یا روسی شوند و یا هم امریکایی. روگرداندن جهادی های ائتلاف شمال از روس ها به امریکایی ها چندان هم پیچیده و بغرنج نیست. کافی بود تا "گری شرون" چند ملیون دالر در دست فهیم، قانونی، انجنیر عارف، عبداله، سیاف، عطا و دوستم بدهد تا آنان حاضر شوند که "نان را به نرخ روز" بخورند و به مهره های وفادار "سی آی ای" تبدیل شوند. (در این رابطه که چگونه بعد از حوادث 11 سپتامبر سر و کله "گری شرون" یکی از ماموران "سی آی ای" از دره پنجشیر می براید و چطور انجنیر عارف و فهیم و عبداله و غیره ملیون ها دالر نقد را صاحب شدند تا با امریکا و "سی آی ای" همکاری کنند در مطلب جداگانه ی خواهم نوشت.)

پروسه استحاله ی بنیادگرایان افغانی بسیار طولانی و چند لایه است. زمانی پسر نازدانه ی "آی اس ای" و زمانی هم از آخوند های ایران و وهابی های عرب. و حالا هم دم شان زیر پای امریکا و متحدین است. طالبش که دیگر شناخته شده است و تاریخ توحش و بیدادگری اش در تاریخ بی سابقه بود.

راستی چرا تنها به شش سال آخر چسپیده ای؟ مگر تجاوز به دختران و زنان، قتل، نکاح های اجباری، اختطاف دختران جوان، خودکشی ناهید ها، فحشا و شراب و قمار و غیره پیش از شش سال وجود نداشت؟ مگر همین دینداران جهادی نبودند که به بهانه ی دین و مذهب به جنایات بالا دست زدند یا آنزمان نیز دست نامری امپریالیزم در کار بود. فکر می کنم که مقصران اصلی، حتی در شرایط اشغال فعلی، سردمداران بومی امپریالیزم اند. هیچ قدرتی نمی تواند که ملت ها را برای مدت زمان کوتاهی فریب دهد مگر اینکه ارتجاع بومی همدست اش باشد. و فعلاً همین ارتجاع مذهبی و تکنوکرات است که دست به دست امپریالیزم داده، با سرنوشت ملت و مردم ما بازی می کنند.

و اما در رابطه با قضیه کامبخش: دفاع از کامبخش دفاع از قد بالا و آبروی دم مار کامبخش و کامبخش ها نیست. دفاع از کامبخش دفاع از آزادی و کرامت انسانی است. این کامبخش می تواند هزاران آزایخواه کشور ما باشد. "اینقدر نگاشتن و چرت و پرت گفتن در قضیهء پرویز کامبخش"، شما را در کنار دشمنان آزادی و کرامت انسانی قرار می دهد. اگر امروز از کامبخش ها دفاع نکنیم، فردا صدای نخواهد بود که از هزاران ِ دیگر دفاع کند. مشکل فعلی کشور ما ظلم و ستم ارتجاع داخلی و تجاوز قدرت های جهانی است. مشکل اسلام و مسیحیت و یا هم کفر نیست. فعلاً مردم با ستم و بیدادگری دینداران بومی و عربی و پاکستانی گرفتار اند. و تا زمانیکه با دین برخورد منطقی و روشنگرانه نکنیم، ارتجاع و جانیان فعلی با توسل به دین همچنان خر ما خواهند کرد.