صفحه نخست > فرهنگ، ادبیات و هنر > چند گزینه برای رعایت اصل تحول در زبان

چند گزینه برای رعایت اصل تحول در زبان

نويسنده: جاويد فرهاد
دوشنبه 14 می 2007

زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )

همرسانی

زبان، به حیث مهمترین ابزار
بیان و رساننده ی پیام در ذهن مخاطب، عمل می کند.

عملکرد زبان در فرایند شکل
گیری - به یاری واژه ها - از یک رابطه ی " دال مدلولی" آغاز می شود و "دال ها" در
بافت های مفهومی شان با "مدلول" ها، معناهای ویژه ای را می آفرینند.

با توجه بر ویژ گی مهم بودن
زبان، چیزی که برای پالایش در زبان مهم است، رعایت اصل تحول در آن است.

بی تردید، هرزبانی در فرایند
زمان – و در نتیجه ی خصلت گیرندگی و دهندگی اش- آسیب های فراوان و تحولات گسترده را
در خود جذب می کند؛ اما این نکته روشن است که کشورهای عقب مانده ی جهان سوم- به
دلیل رشد سرسام آور فن آوری – و نیاز شان به این مساله (فن آوری) در بازار تبادلات
فرهنگی، بیشتر به عنوان عمله های "گیرنده" عمل می کنند؛ و این درست (با توجه بر
مفهوم دستیابی مثبت به فن آوری پیشرفته) آسیب نخستی است که بر پیکر زبان وارد می
شود.

با استناد بر این مسأله،
افغانستان از شمار کشورهایی است که طی دوره های گوناگون، (مانند سایر عرصه ها)
بزرگترین آسیب را در بخش زبان- نیز - متحمل شده است. همین اکنون زبان نوشتار – و
حتا گفتار- هم از لحاظ گویش و هم به لحاظ نویسندگی، دچار آشفته گی های فراوان است.
به جز از چند نویسنده ی انگشت شمار، اکثر نویسندگان "غلط نویس" اند. کهنه گرایی و
چسبیدن به گریبان واژه های متروک، کاربُرد واژه های خارجی بدون توجه به برابرهای
واژگان در زبان، به کارگیری "اشتباهات رایج" در روش دستوری و نشانه گذاری و نوشتار
و دهها مورد دیگر از شمار این آشفته گی ها در حوزه ی زبان است.

 با توجه به مواردی که نشان
داده شده، درین نبشته می کوشم چند گزینه ی پیشنهادی را به خاطر جلوگیری از گسترش
این نا هنجاری ها و رعایت اصل تحول در زبان، مطرح کنم:

1- 
توجه به
شگرد های تازه در زبان

2- 
کاربرد واژه
های برابر در زبان

3- 
رعایت روش
درست نویسی

4- 
به کار گیری
روش های هنجار مند در هنگام خوانش متن

 1- 

توجه به شگرد های تازه در زبان:


افزون بر مواردی که در سر آغاز این نوشتار آمد، نخستین مولفه ی اصل تحول و روش تجدد
پسندی در زبان، توجه (و حتا یادگیری) شگردها و شیوه ی تازه در زبان است. همان سان
که در بحث نخست به این مسأله پرداخته شد، هر زبانی به گونه ی طبیعی – و گاهی هم در
ازمنه ی رویکردهای ناشی از حوادث – تحول می پذیرد. این تحول، مشمول هنجارهای کاربرد
واژه ها، کالبد شناسی مفاهیم واژه ها، ساختارهای تازه ی دستوری، شیوه ی نگارش،
رعایت اصل های نشانه گذاری و آوانگاری و دریافت های جدید از زبان است. زبان در این
مرحله، ماهیت "روزمره" و ویژگی "این زمانی" دارد. شگرد های تازه، مبتنی بر رشد
فرهنگ زبانی و وِیژگی گسترش و تعمیم پذیری زبان، به حیث یک رویکرد اثرگذار مطرح
است.


می خواهم به زبان ساده تر به این مسأله بپردازم. یکی از مواردی که در برابر زبان
امروز نویسندگان و رسانه ها به حیث یک چالش عمده وجود دارد (و گاهی هم این چالش، ما
را از توجه به فراگیری و رعایت روش های تازه در زبان باز می دارد) کاربرد واژه ها و
جملات " عهد دقیانوسی؟!" در زبان است. بسیاری از نویسندگان و رسانه های فعال در
حوزه ی پردازش و نگارش، هنوز هم با همان به اصطلاح نثر "میرزایی" و "مستوفییانه" ی
کهن می نویسند و با نوشتن واژه ها ی مانند: محضر فخیم، عالیمقام، مستدام، مرحمت،
تحریر، تقدیم و... به نثر شیوای ادبیات باستانی ما نیز خیانت می کنند. به گونه ی
نمونه توجه کنید به بریده ای از یک نبشته ی از این دست:


"مدیر سایت پیمان ملی افتخار دارد که فرا رسیدن شصتمین زاد روز فخر فرهنگ کشور،
دوکتور لطیف ناظمی را به تمام خوانندگان عزیز و به خصوص محضر فخیم استاد ناظمی و
خانواده ی محترم شان تبریک و تهنیت بگوید. خداوند سایه ی پر جلال این شاعر ناقد و
عالیمقام ادبی را همواره بر سر فرهنگ دوستان کشور عزیز ما افغانستان مستدام بدارد و
عمر با عزت توأم با سلامتی و نشاط به ایشان مرحمت نماید. اینک نوشته ی آقای بشیر
عزیزی را که به همین مناسبت به رشتهء تحریر درآمده است، تقدیم می داریم."


این نثر با این زبان، آدم را به یاد همان "میرزا بنویس" های دم دروازه ی دادگاه ها
و وزارتخانه ها می اندازد که به نام "محرر" و به نام "عریضه نویس" مشهور اند.


 شگرد های تازه در زبان به گونه ی زیر است:

  • توجه به داده های جدید و عوض شدن
    ساختار های نحوی و دستوری در زبان
  • بررسی رویکردهای تازه در زبان
    نوشتار و گفتار (مشمول به کارگیری واژه های جدید، گونه های گویشی در تلفظ، درست
    نویسی و درست گویی و دوری از کاربرد واژه های نادرست و بی مفهوم.)
  • ژرفنگری به مسأله های پیرایش و
    ویرایش در زبان
  • درک مفاهم کلیدی واژه ها (به
    لحاظ کاربرد معنایی در زبان امروز)
  • نو پسندی و دوری از استفاده ی
    واژه های متروک

 2- 

کاربرد واژه های برابر در زبان:


یکی از روش های اصل تحول در زبان، دانستن و به کارگیری روش استفاده از برابر های
"زبان ما در" در برابر واژه های بیگانه در زبان است. (یاد دهانی: باید افزود که در
برخی موارد، شاید روش به کارگیری برابر ها در زبان چندان هنجارمند، جا افتاده و
قشنگ نباشد. این یاد آوری و توجه به روش کاربَُرد برابرها زمانی می تواند ارزشمند
باشد که این برابر ها در فرهنگ غنامند زبان ما موجود باشد و یا هم به شیوه ی
سامانمند از جانب نهادهای معتبر علمی ساخته شود)


 برای دریافت این روش به نمونه ی پایین توجه کنید:

 

واژه ی برابر

بُن مایه

واژه ی بیگانه

نیاکان

تازی

آباء

همه پرسی

اروپایی

رفراندم

آرمانی

فرانسوی

ایده آل

آگاهی

تازی

اطلاع

ورزشگاه

انگلیسی

استدیوم

سخنران

تازی

خطیب

 3- 

رعایت روش درست نویسی:


روش درست نویسی در زبان نوشتار، نیازمند رعایت شیوه های این سان است: 

  • درک درست و هنجارمند واژه ها
    دربافت زبانی آن.
  • نگارش درست جملات و پرهیز از
    اشتباهات نوشتاری.
  • توجه به مفاهیم دستوری.
  • ارزش گذاشتن به نشانه گذاری و به
    کارگیری درست این روش هنگام نگارش.
  •  دانستن مفاهیم ژرف واژه ها در
    هنگام کاربرد.
  • دانستن بار معنایی واژه ها در
    اصطلاحات زبانی.
  • ریشه شناسی واژه ها.
  • به کارگیری شیوه های تازه ی درست
    نویسی در روند نگارش.
  • فراگیری روش های پالایش در نگارش
    (به منظور زیبا نویسی و سره نویسی)

4- 

به کارگیری روش های هنجارمند در هنگام خوانش متن:


خوانش هنجارمند متن، از مهمترین شگردهای تحول در زبان پنداشته می شود. رعایت روش
درست خوانی و پرهیز از تلفظ نا درست واژه ها و جملات، نخستین گام در زمینه ی
پشتیبانی از روش تحول در زبان است. با آن که برخی از دانشمندان زبان، سختگیری در
هنجار های تلفظی را هنگام استفاده ی درست از واژه ها، به گونه ای در تضاد با
رسانیدن پیام روشن به "شنونده و خواننده" تلقی می کنند؛ اما پی گیری – روشی تا حدی
میانه اما ژرف- می تواند از شیوه های نا درست و گسترش "اشتباهات رایج" در زبان
جلوگیری نمایند؛ از این رو این هنجار، مستلزم توجه به روش های زیر است:

  • متن در زبان نوشتار، باید با
    هنجارهای آوایی درست و اصل تلفظی آن خوانده شود.
  • روش های ضبط شده ی درست واژه ها
    رعایت گردد.
  • توجه به مخرج های واژه ها در
    هنگام خوانش، از موارد ضروری است.
  • دقت به روش نشانه گذاری و ادای
    آن در زمان خوانش متن، باید رعایت شود.
  • داشتن گویش معیاری برای تلفظ
    واژه ها امر مهم است.
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره

مجموعه شعر بی نظیر از 125 شاعر شناخته شده ی بین المللی برای مردم هزاره

این کتاب را بخرید

پيام‌ها

  • Urdibehasht 26,1386 = 16 May 2007

    ___ www.kabulpress.org should install an Arabic-Alphabet in its site , like : Site F.B.I.- B.B.C. News London ( Since year 2001 to present not printed, one of my writtens this B.B.C. News ! ? ) , it is very useful because at least
    ninty five % 95% people who visit Kabulpress.org , they are living outside Khorasan-Country ( Afghan=Pashtun+ Stan ) ,and most of them ,or maybe 99% of them have not a key-board in Arabic-Alphabet , or use public computers , like me, they can not write in other languages, perhaps some of them can write ,but nobody can understand them languages. For exemple : A person in Sweden or Holland ot other countries writes something in Swedish or Hallandish , or Swiss , nobody can read it ! Just a few F.B.I. -Afghan-Mellat party Agents and informants have Arabic-keyboard, and them duty are propagandas ,and scheme against every body ,and organizations that not agree with them fascism idea

    Commentary about the written of Mr. Javid Farhaad must be in Persian-Language that he and every-one can understand it. Some written not need to be in English , like : commentary about Mr. Farhaad written. In other day , I will write about some parts of written Mr. Farhaad via www.bitaweb.com ,and will send to you ; Mr. Javid Farhaad , Mr. Latif Nazemy , and Mr. Salaar Azizpaor need my direction , and advice. ( If kabulpress .org has in future an Arabic-Alphabet , I will write some of my written in English that F.B.I. ,and CIA agents ,and them servants can read directly.)

    • Hehehe....you are writting hillarious....who cares in FBI and CIA what morons like you write? :-)

  • جالب است نظریات تان چقدر مماثلت با احمدی نژاد دارد :-) از یک طرف از واژه های بیگانه میگوئید و از جانب دیگر مانند طفل های خارجی بدون در نظرداشت سن تان ریش زیر لب گزاشتید :-) this is called hypocracy and it shows low class of you and your ilk

    • Aghaye be naam - Shamaa cheezy Nawashtah eyd ka khood shamaa ham na mi danid -chah nawashtah eyd
      1. Wajah hayee biganah chah rabty ba rish darad ! ?-
      2.Tafel rish nadarad - agar kharaji bashad yaa dakhely
      3. In nawashtah hich rabty ba Ahmadi Najad nadarad - naam reyees jamhoor maa Karzai ast - nah ahmadi Najd ! -
      Merdom Iran daanand wa entekhaab kardan shan

  • محترم جاويد فرهاد!
    نوشتة جناب عالي را راجع به دُرست نويسي خواندم خوب نوشته ايد اما متأسفانه خود جناب عالي هم ازين غلط نويسي ها چون ديگران دور نمانده ايد ، بنده اين اشتباه را حتي در نوشـته هـاي نويســندگان و شـعراي مطرح امـروزي ديده و خوانده ام . يكي از اشتباهات شـما و آنها كلمة ( خوانش ) است كه آنرا نا دانسته به جاي مصدر خواندن به كار ميبريد اين كلمة ( خوانش ) در زبان فارسي در نظر بنده ، كلمة بي پدر و مادري بيش نيست . شايد بدانيد كه علامت مصدر در زبان فارسي ( ت ) و ( ن ) يا ( د ) و ( ن ) است كه هر گاه حرف آخر مصدر يعني ( ن ) را حذف كنيم فعل ماضي يا فعل شخص سوم باقي بماند چون : رفتن ( رفت ) گفتن (گفت ) خوردن ( خورد ) و همچنان فعل هاي ديگر و اگر مقصود شما اسم مصدر است باز هم اشتباه است .
    سلامت باشيد . قديمي از فرانسه

  • Dear Mr. Farhad
    This is the first time I am reading an article in Dari Language in my computer. What I read is generally about the Language change in the course of time. It is really quite interesting. It is true that we should follow the new trend in writing or proper reading with correct pronunciation. However, we don’t have the appropriate materials and teachers to help the learners acquire the methods which may help those who are engaged in wtiting or reading .Your article is linguistically a sound article, but from the point of view of a layman it is quite verbous and difficult to get the meaning across. I think we should better write for the common people. Ask some people about your writing whether they understand the meaning of your article or not. If people don’t understand it, it means that the commmunication does’nt take place. We better write simpler without showing off , and please don’t take it seriously
    I hope you understand my point. Wish you all the best

    • hello
      .this is persian language not dari
      .dari is a accent of persian language
      .please call our language only persian

    • پارسي راپاس بداريم حالافرقي نميكنه دري بگيم يافارسي اين خارجي نوشتن دوستان درهمچي جاي راقعابي ادبي محسوب ميشود

    • عجبا!! از کی تا به حال دری لهجه شده است؟ اقای فرهاد خسته نباشید با این علم بیکرانتان.مگر نام دیگر یا شاید نام قدیمی تر زبان فارسی همان دری نیست؟؟
      ضناً فینگلیشتان بسیار ضعیف است و حتی با لهجه کابلی هم قابل خواندن و درک نیست.یا به فارسی تایپ کنید یا کاملا انگلیسی بنویسید.

  • من بانوشته های شمااستاد گرامی موافقم.

  • نوشته تان زیباست
    درفضای فاشیستی ِاکنونی که در این فغانستان بیداد می کند پرداختن و چنگ زدن به هویت کهن ما که مهمترین آن زبان است مایه دلگرمی است و همه اگر به نوعی شروع به خود اتکایی و استقلال زبان خویش بکنیم فردایی پر از توانمندی در انتظار زبانمان خواهد بود پدرام از هرات

  • سلام هاي خود را خدمت تمامي كارمندان كابل پرس تفديم ميدارم.ثانيآ
    بعرض ميرسانم ايكه مطالبي را كه درمورد اسدالله خالد بزبانهاي دري و انگليسي تحرير نمودهبوديد بكلي بجاوواقعت است زيرا بنده از ولايت غزني ميباشم وازهمه كاركردهاي اسد الله خالد باخبرهستم ويك چيزي را كه ميخواهم اضافه نمايم اينست كه فعلا اسدالله خالد يكجا با والي كنوني غزني مستقيمآ به نفع حامد كرزي كمپاين مينمايند. چهار روز قبل اسد الله خالد صرفآ بمنظور كمپاين بخاطر كرزي وارد غزني شده وبا تعداد اشخاص كه صرفآ بخاطر منافع شخصي خود خودشانرا نمايند مردم معرفي نموده اند ديدار هاي مخفي راانجام داد وبعد از مدت كوتا دوباره عازم كابل شد باگفته نماند اينكه والي فعلي غزني
    نيز باسرعت تمام براي آقاي كرزي كمپاين منمايد وكامندان راديوتلويزيون محلي غزني را وادار مينمايد تا خبر را طبق ميل خودش پر رنگ تهيه وجهت نشر به تلويزيون ملي ارسال بدارند.در اخير اميدوارم تا ايميل آدرس بنده را افشا ننموده اگر نوشته ام بدرد بخور تان بود در سايت تان نشر نمايد .موفق وكامگار باشيد.خدا نگهدار-

  • این گفتار بسیار پر مایع است،باید میان ایرانیان کهن برادری دوباره برقرار شود،در این صورت زبان پارسی جهان گیرخواهد شد.زنده باد افغانستان

  • درود فرستاده می شود برای گرداننده ای گرامی و هم مهینانی ارجمندم!
    من خوانده بودم روزی در تارنمای از گروهی پارسیان چونین! « پارسی بیاموزیم و پارسی بیاموزانیم »
    پس آنان بخوانند امروز!
    « من آموخته ام پارسی را تا اینکه مرده گان آموختانیده شوند ز بهرم »
    چونین نگاشته می شود پارسی!
    سرفراز و پیروز باشید
    شاهینی کیهاننما

    آنلاین : http://ندارم

  • متاسفانه درافغانستان علاوه براینکه ازطرف پشتونها عمدا به زبان فارسی ستم وجفامیشود ازسوی فارسی زبانان نیز موردبی مهری قرارمیگیرد بطور مثال چرا شمادربرابر واژگان بی اصل ونسبی همجون پوهنتون(به جای دانشگاه ) فیصد (به جای درصد) وصدها واژه بی پدر ومادر دیگر که زبان زیبای فردوسی وحافظ را آلوده اند ایستادگی نمیکنید؟

Kamran Mir Hazar Youtube Channel
حقوق بشر، مردم بومی، ملت های بدون دولت، تکنولوژی، ادبیات، بررسی کتاب، تاریخ، فلسفه، پارادایم و رفاه
سابسکرایب

تازه ترین ها

اعتراض

ملیت ها | هزاره | تاجیک | اوزبیک | تورکمن | هندو و سیک | قرقیز | نورستانی | بلوچ | پشتون/افغان | عرب/سادات

جستجو در کابل پرس