علم څه دئ ؟

Hask
چهار شنبه 30 جنوری 2013

زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )

همرسانی

DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>


















UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>

UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>

UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>

UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>


علم څه دئ ؟

لیکوال : جان کورن ول

ژباړن : جلال آشنا


علم”Science“ له يوې لاتيني كلمې ”Scientia“ ،چي
دخبرتيااومعرفت ماناوركوي اخيستل شوې ده
.دمفاهيمو،فرضيواونظرونواصولوپيژندلواوپوهيدلوته علم ويلاى شو،پردغويادوشوټكولږاومحدوبحث
بسيا نه كوي بلكي يوه اوږداومفصل فلسفي بحث ته اړتيالري
.
 
پوهه اوديوڅه پيژندل
په علم كي
” Science“
شامېليږي ،علم په
اصطلاحي ماناكي هغه څه دى چي دطبعيت څخه بحث كوي اوپرمعينولارولاس ته راځي
.
 
ځيني فيلسوفان په نړۍ
كي دشتومخلوقاتوپه شتون اوپه هغوي باندي دانسان دپوهيدوترمنځ دتوپيرپه مسئله قائل
دي ،”كانت“ المانى فيلسوف له دوكلموفنومن
”Phenomena“(هغه
څه چي دتجربې له لاري پرې پوهيدل شوني وي
) اونومن”noumen“ هغه څه چي دتجربې له لاري پرې پوهيدل
شوني نه وي ) ګټه اخلي
.
 
دغه رازكانت اوپلويان
يې په دې باور دي ،چي ذهن يوازي ديوڅه ظاهري اړخ او”فنومن“باندي پوهيږي اود”نومن“
له پيژندلواوپوهيدلوناتوانه دى. البته دكانت له نظره دعقل په وسيله دنومن پيژندل
ناشوني دي
.
 
ګڼ شميركارپوهان دامني
،چي په علمي ډول دنړۍ پيژندل اوهرډول تحقيقات په نړۍ كي ممكن دي ،په هغه صورت كي
چي تجربه ورسره نغښتې وي ،اونوموړى دا دعوا هم نه كوي ،چي ګواكي هرڅه دهغه په
مطلقه ماناسره څرګنديږي ،بلكي پردې ټينګاركوي ،چي دتجربواومشاهدو پربنسټ يې نوم او
اوصاف غوره كوي اوټاكلى شي
.
 
هغه چي اروپا دناپوهۍ
له درانده خوبه راووته نوعلم يې ديوې منظمي پوهي په ډول تعريف كړاوڅرګنده يې كړه
چي هرهغه زده كړه اوپوهه چي په منظم ډول سرته رسيږي علم دى
.
 
علم ډيره پراخه
مانالري اوكله يې هم له ”فلسفې “سره يوشى بولي .په هغه وخت كي يې دطبعي
”Natural“ او”Science“ اواخلاقي
علم
”Moral
Science“
ترمنځ پرتوپيرباوري
وه ،اودايې انګيرله چي يوله بل سره ډيرتوپيرلري اوترمنځه يې كوم تړاوشتون ندى
موجود،اخلاقي علم هغه څه دى كوم ،چي نن ورځ يې كارپوهان فلسفه بولي .خوعلم په ننني
عصركي هغه څه ګڼي ،چي پرتجربواستواروي اوداډول علم طبعي علم دى ،بايدووايوچي طبعي
علم پرسخت علم
”hard science“
اوسبك علم ”Soft Science“ وېشل شوى دى ،فزيك ،ځمك پيژندنه ،شيمي
اوداسي نورسخت علوم دي اودغه رازانسان پيژندنه ،تاريخ،ټولنپيژندنه سبك علوم ګڼل
كيږي
.
 
هغه ډله چي پرپورته
يادي شوي ډلبندۍ سره سلا دي استدلال كوي ،چي سبك علوم دتجربې له لاري نسي كيداى
،بلكي دشواهدواوتاريخي رواياتوپه مرسته  ددې ډول علم لړۍ غښتلي كيداى سي ،ددغه ډول علم
په هكله دډيرومعلوماتودراټولولولپاره قوي فكراواستدلال ته اړتياليدل كيږي
.
د”علمكلمه په هغوځايوكي كارول كيږي ،چي له
علمي لاروهغوځايوكي ګټه اخيستل كيږي ،لكه كمپيوټر...فرضيه
(hypothesis) ،مډل (Model) ،نظريه(Theory) قانون(Low) په
علم كي بېلابېلي ماناوي لري اوپه ورځنيوخبرو آتروكي  ډيرې په خوله راځي
.
 
يوعالم د”مډل“په
مرسته كولاى شي ،چي ديوڅه وړاند وينه وكړي اودتجربې په مرسته يې په هرډول
ځانګړنووپوهيږي
.
فرضيه“ په علم كي هغه
څۀ دي ،چي هغه څه په ثبوت ورسوي كوم چي دتجربې له لاري په مكمل ډول ثبوت شي اونه
په پوره ډول ردشي
.
 
آيارياضي علم دئ ؟
ځيني پوهان اورياضي
دانان په دې باوردي ،چي درياضي مسائل ټول په ازمايښت اوتجروبواستواردي نوله دې
كبله نوموړي انګيري چي رياضي علم نه دى اوزياتوي چي هغه څه كوم چي په تجروبواو
ازمايښتونوولاړوي علم نه دى ،نوموړي استدلال كوي چي رياضيكي فرضيې اونظريې دازمايښت
وړنه دي اودتجربې له لاري هم ناشوني برېښي ،كه څه هم رياضي علم دى يانه دى
خودااړينه ده ،چي رياضي دعلم لپاره ضروري ده دهرډول علم لپاره دمشاهداتواوتجروبودسرته
رسولولپاره رياضي ضروري ګڼل كيږي ،حساب،ديفرينسيال،انتيګيرال درياضي هغه ښاخونه دي
چي په هغوعلوموكي ،چي په تجروبوولاړوي ترې په پراخه كچه ګټه اخيستل كيږي،  رياضيات دنړۍ پيژندلوښه وسيله ده
.


آنلاین : http://hask.blogfa.com/post-386.aspx

آنلاین :
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره
آنتولوژی شعر شاعران جهان برای هزاره

مجموعه شعر بی نظیر از 125 شاعر شناخته شده ی بین المللی برای مردم هزاره

این کتاب را بخرید
Kamran Mir Hazar Youtube Channel
حقوق بشر، مردم بومی، ملت های بدون دولت، تکنولوژی، ادبیات، بررسی کتاب، تاریخ، فلسفه، پارادایم و رفاه
سابسکرایب

تازه ترین ها

اعتراض

ملیت ها | هزاره | تاجیک | اوزبیک | تورکمن | هندو و سیک | قرقیز | نورستانی | بلوچ | پشتون/افغان | عرب/سادات

جستجو در کابل پرس