پیمان های استراتژیک حصارهای امنیتی آینده افغانستان

ایمل فیضی سخنگوی ریاست جمهور افغانستان می گوید: «با امضای این سند یک فصل جدید همکاری ها میان دو کشور باز خواهد شد که شامل ساحات مختلف است و به این معناست که بعد از 2014 مانند بقیه اعضای جامعه جهانی، کشور دوست آلمان هم افغانستان را تنها نمی گذارد و به همکاری های خود ادامه خواهد داد». هم چنین جانان موسی زی، سخنگوی وزارت خارجه نیز می گوید: «حمایت سیاسی و تعهد سیاسی حمایت از افغانستان، زیگنال و پیام بسیار روشنی است، هم به دشمنان صلح و امنیت افغانستان هم به تروریستان بین المللی در منطقه مبنی بر این که که بعد از سال 2014 افغانستان دوباره مثل دهه 90 از طرف جامعه جهانی فراموش نخواهد شد و حمایت عملی جامعه جهانی به شمول جمهوری فدرالی آلمان با مردم و دولت افغانستان ادامه خواهد داشت».

این پنجمین موافقنامه استراتژیک است که افغانستان با کشورهای مختلف جهان بسته است، اولین موافقت نامه استراتژیک میان افغانستان هند بسته شد، هند متعهد گردید که همچنان کمک های خود را به افغانستان ادامه دهد و درعرصه های مختلف توسعه کشاورزی، استخراج معادن، بندهای آب؛ آموزش در سطوح عالی و حرفوی، آموزش نظامی و...کشورما را یاری رساند و راوابط تجاری میان دو کشور افزایش پیداکند. هرچند قرار بود که موافقتنامه استراتژیک میان افغانستان و امریکا برای اولین بار امضا گردد و به دنبال آن دیگر کشورها اقدام به امضای چنین موافقت نامه هایی با افغانستان نمایند، اما تحولاتی که در کشور رخداد و نیز تردیدها و شرایطی را که حکومت افغانستان به آن اضافه نمود، سبب گردید که امضای این پیمان ماهها به عقب بیافتند و هند اولین کشوری باشد که با افغانستان موافقتنامه استراتژیک امضا می کند.

آقای کرزی سه ماه پیش با کشورهای ایتالیا و بریتانیا موافقت نامه هایی استراتژیک امضا کردند و با کشور فرانسه تفاهمنامه استراتژیک امضا نمود که در آینده نزدیک تبدیل موافقتنامه استراتژیک خواهد شد و اکنون با سومین کشور اروپایی یعنی آلمان موافقتنامه استراتژیک امضا می کند. فیض الله جلال، استاد دانشگاه کابل می گوید آلمان در طول تاریخ دوست و شریک استراتژیک منافع مردم افغانستان بوده و در عرصه های بازسازی، تعلیمی و تحصیلی با افغانستان همکاری کرده است. در جنگ جهانی دوم افغانستان نیز سیاست بی طرفی را اختیار کرد و به این ترتیب دوستی دو کشور خدشه دار نشد. آلمان در ده سال گذشته با جا به جایی حدود 5 هزار سرباز در شمال افغانستان به تامین امنیت ولایات شمال و شمال شرق افغانستان کمک کرده است. تیم بازسازی آلمان به جای این که بیشتر با اسلحه و تانک و توپ در بین مردم ظاهر شود، از طریق تطبیق پروژه های بازسازی، به بهبود زندگی مردم کمک کرده است و می تواند یک مدل خوب یک الگوی خوب برای سایر کشورهایی باشد که در افغانستان حضور فعال دارند.

تاکنون متن موافقتنامه استراتژیک میان آلمان و افغانستان به نشر نرسیده است، اما بسیاری از کارشناسان از این طرح استقبال کرده اند و امید وارند که آلمان در آینده همان نقشی را در کمک های اقتصادی و توسعه افغانستان بازی کند که طی ده سال قبل بازی کرده است. سخنگوی وزرات خارجه آلمان در این مورد گفته است «ما امیدواریم بتوانیم این (قرارداد) را امضا کنیم. این قرارداد استراتژیک بخش هایی چون بازسازی، کمک های توسعه یی، روابط فرهنگی و همکاری های اقتصادی به ویژه در بخش مواد خام و انتقالات هوایی را شامل می شود. در این قرارداد استراتژیک همکاری های نظامی شامل نمی باشد».

البته این آخرین موافقتنامه استراتژیک نخواهد بود بلکه افغانستان در آینده چنین موافقتنامه ای به صورت مستقل با فرانسه نیز امضا خواهد کرد و نیز با کل کشورهای عضو اتحادیه اروپا چنین معاهده ای خواهد داشت. زیرا ویگائوداس یوشاکاس، فرستاده ویژه اتحادیه اروپا در افغانستان دو ماه پیش اعلام کرده بود که متن پیش‌نویس پیمان همکاریهای استراتژیک میان اتحادیه اروپا و افغانستان در حال نهایی شدن است و در آینده در اختیار وزارت خارجه افغانستان قرار خواهد گرفت. آنچه در این توافقنامه استراتژیک جالب توجه است، موضوعاتی است که در این پیمان گنجانده خواهد شد، موضوعاتی مانند حقوق بشر، حقوق زنان، آموزش، تجارت و مسائل محیط زیست. این موضوعات از آن جهت جالب توجه است که از یک سو امریکا و نیز حکومت افغانستان تلاش دارد با گروه طالبان مذاکره نمایند و حتی حاضرند که به مرور زمان قانون اساسی کشور را تغییر دهد و به خواسته های طالبان در مورد ساختار نظام سیاسی تن در دهند و از سوی دیگر در موافقت نامه امریکا و افغانستان و نیز مسوده موافقتنامه استراتژیک میان افغانستان و اتحادیه اروپا روی مسایل دموکراسی، حقوق زنان و حقوق بشر و... تاکید شده است.

اگر به متون موافقتنامه های که میان هند و افغانستان و امریکا و افغانستان و نیز سه کشور اروپایی امضا گردیده است توجه شود، این موافقتنامه های نشان می دهد که بیشترین نگرانی این کشورها از زیرپا قرارگرفتن حقوق زنان و حقوق بشر در آینده افغانستان است و به همین دلیل این موضوعات در موافقتنامه های استراتژیک گنجانده شده است تا مسیر دموکراسی در آینده افغانستان به سوی استبداد و خودکامگی و افراطی گری کشیده نشود. براین اساس این موافقتنامه ها نشان می دهد که تلاش صلح با طالبان در سایه دادن امتیازات کلان بخ منظور تغییر نظام سیاسی در کشور و حتی تغییر قانون اساسی امری است که به سادگی تحقق نخواهد یافت و گروه طالبان اگر می خواهند به کاروان صلح بپیوندد، باید اصل نظام دموکراسی و حاکمیت قانن اساسی کشور را بپذیرد.

آقای یوشاکاس هم چنین گفته است: "توافقنامه‌ای که ما به حکومت افغانستان پیشنهاد می‌کنیم، همه جانبه است و مسائل زیادی در آن گنجانده شده است. پیش‌شرط برای توافق و همکاری میان افغانستان و اتحادیه اروپا، ایجاد حکومتداری بهتر است". هنوز روشن نیست که تعریف اتحادیه اروپا از حکومتداری خوب چه است، آیا حکومت داری فعلی را یک حکومت داری مطلوب در افغانستان می داند یا خیر، از این که این موضوع را به عنوان یک پیش شرط مطرح کرده، نشان می دهد که اتحادیه ناگزیر است که با حکومت افغانستان همکاری کند و از گسترش فساد در کشور انتقاد نکند، زیرا زمانی که انتقاد حالت اصلاحی به خود نگیرد و سبب گسترش تنش های بیشتر شود، بهتر آن است که سکوت اختیار کند و در سایه این سکوت به صورت غیر مستقیم انتقاد نمایند. تاکید حکومت داری خوب به عنوان یک پیش شرط در واقع از آن دست انتقادات غیر مستقیم در مورد گسترش فساد در کشور است که امروز ها به اوج خود رسیده و توده های مردم را دچار یاس و نا امیدی از آینده خود در افغانستان ساخته است. اما با همه این خلا ها بازهم امریکا، اتحادیه اروپا و دیگر کشورهای کمک کننده به افغانستان روی حکومت داری خوب و مدیریت سالم در افغانستان تاکید می کنند.

اکنون آنچه در این مورد جای نگرانی وجود دارد این است که آیا حکومت افغانستان می تواند از پس تعهداتی که با این موافقتنامه ها داده است عملی نماید و یا این که با فراز و نشیب ماننده ده سال گذشته مواجه می گردد که بخشی زیادی از کمک های جامعه جهانی حیف و میل گردید و در مسیر درستش مصرف نگردید و کمک های جامعه جهان یه صورت عادلانه توزیع نگردید.