آیا امکان بستن دروازه های فساد وجود دارد؟

بعد از استقرارنظام سیاسی برخواسته از کنفرانس بن در سال 2001 در سایه حمایت های بین المللی پول افغانی یکی از پول هایی بود که ثبات خود را در بازار حفظ کرده بود و در گذر زمان حتی ارزش پول افغانی نسبت به دیگر ارزهای خارجی بیشتر هم گردید، اما مدتی است که ارزش پول افغانی حالت نوسانی به خود گرفته و به تدریج از ارزش آن کاسته می شود.

دلیل اصلی این نوسان شاید خبرخروج نیروهای خارجی از افغانستان در سال 2014 و نیز تحولات سیاسی و نظامی در افغانستان باشد. اما با همه این وجود بازهم پول افغانی هنوز هم به عنوان یک ارز معبتر شناخته می شود که از ثبات نسبی لازم برخوردار است. کارشناسان اقتصادی به این باورند که ارزش پول افغانی با خروج نیروهای خارجی از افغانستان دچار نوسان نمی گردد، به شرط آن که مقابله جدی با فساد در کشور صورت، آنچه برای عنوان یک سم مهلک برای پول افغانی و اقتصاد کشوراست، گستردگی فساد موجود می باشد. متاسفانه دو سه سال سکوت معنی دارد در مورد گستردگی فساد، اکنون دانه های سرطانی فساد به ترکیدن رسیده و هرهفته و هرماه گزارش های نگران کننده در مورد گسترش فساد در کشور منتشرمی شود.

بانک مرکزی افغانستان در تازه ترین گزارش خود پرده از فساد دیگر برداشته است. فسادی که میلیاردها دالر در آن بلعیده شده اما عاملان و مجریان و مفسدان این فساد گسترده هنوزهم معلوم و روشن نیست. شاید در افغانستان همه چیز روشن شود،اما کارهای مافیایی و فساد هرگز روشن نخواهد شد و عاملان آن هرگز شناسایی و به پای میز محاکمه کشانده نشده است.

نورالله دلاوری، رئیس این بانک مرکزی کشور می گوید: "در طول یک سال گذشته مجموع اسعار (ارز)ی که به خارج از افغانستان انتقال یافته، به بیش از دو چند رسیده و از ۷۷۷ میلیون به تقریبا دو میلیارد دلار رسید". دو میلیارد دالر طی یک سال تنها از کشور خارج شده است. البته خروج این مبلغ به معنی این است که این پول ها بدون حساب و کتاب خارج گردیده و مجرای قانونی و براساس معیارهای و قوانین رایج بانکی و بین المللی نبوده است؛ یعنی این که این پول ها در سامسونیت ها و بوجی ها و گونی ها از فرودگاههای کشور بخصوص کابل خارج شده است و از آنجایی که فرودگاه دستگاه اشیا سنج دارد، فقط باخبر گردیده است که وزن پول ها چقدر بوده و یا براساس اظهارات حمل کنندگان پول رقم مبلغ در دفتر ثبت گردیده و بس! واکنون خروج دالر به این صورت از کشور تنها طی یک سال به دو میلیارد دالر رسیده است. این ادعای این قلم نیست بلکه خود نورالله دلاوری می گوید: "برای ما معلوم نبود که این پول از کجا می آید و به کجا می رود. این را نمی شد که از فرودگاه بر اساس گزارشی مشخص کنیم. بخش عمده ای از این پول از طریق فرودگاه کابل و چند بندر زمینی به خارجی از کشور منتقل شده است ". او در ادامه می گوید:" انتقال میلیاردها دالر پول نقد از افغانستان در چند سال اخیر، نگرانی در مورد شفافیت حساب این پولها را بیشتر کرده است".

سئوال این است آیا کل درآمد افغانستان طی یک سال گذشته به میلیارد دالر می رسد؟. روشن است که در آمد افغانستان از طریق گرفتن مالیات از بنادر و گمرک ها و نیز شرکت های فعال قطعا به این مبلغ نمی رسد. البته کمک های جامعه جهانی و نیز پول هایی که کشورهای خارجی برای مصارف سربازان خود در افغانستان وارد کشور ما می کند، اگر همه این ها یکجا جمع شود، می توان گفت که میلیاردها دالر در افغانستان طی یک سال وارد می گردد، اما ورود این مبالغ روشن است، کمک های کشورهای خارجی مشخص است و از مجرای قانونی این پول ها وارد کشور می گردد. اما آنچه در اینجا مایه تاسف است این است که وقتی پول وارد افغانستان می شود، بجای آن که مجاری مصارف و حسابها مشخص و روشن باشد، به زودی غیب می شود و به این طریقی که ذکر گردید از کشور خارج می گردد.

جالب این است که وقتی این خبر به رسانه ها نشر گردید تقریبا همه رسانه ها در پایان این گزارش شبیه این سئوال را مطرح کرده اند:" تا حال مشخص نیست که این پولها توسط چه کسانی به بیرون از افغانستان منتقل شده و با چه اهدافی بوده است؟".

آقای دلاوری می گوید ": حالا فیصله شده که یک نفر می تواند تا ۲۰ هزار دلار از فرودگاه و دیگر بندرها به صورت نقد خارج کند، اما بیشتر از آن را باید از طریق بانکها انتقال بدهد. در آن صورت ما می فهمیم که این پول از که بود، کجا رفت، چه وقت و اطلاعات کامل به دست ما می آید".

سئوال اساسی این است که خروج ارز از کشور به صورت بوجی وار در کدام جای دنیا مرسوم بوده که افغانستان طی ده سال گذشته جلو آن را نگرفته و قانونی دانسته شده است؟. اگر واقعا برای این پول ها شبه ای وجود نداشته چرا این پول ها راباخیال راحت و به صورت قانونی از طریق بانکها ارسال نکرده است؟. بانک های افغانستان اکنون از طریق ویسترن یونین به تمام بانک های دنیا وصل است و طی چند دقیقه می توانند میلیاردها دالر را به کشورهای مختلف انتقال بدهند و یا دریافت کنند و هیچ گونه خطری هم ندارد. با توجه به این مسئله اگر واقعا این پولها از مجاری درست بدست آمده باشد کسی دیوانه نیست که این پولها را از طریق بانک ارسال نکند و به بوجی و ساک انداخته باخودش حمل نماید. در چنین وضعیتی باید از بانک مرکزی سئوال کرد که این تصمیم چرا قبل از این گرفته نشد؟. ایا بانک مرکزی می داند که طی ده سال گذشته چقدر پول از کشور خارج شده است؟. چطور است بانک مرکزی فقط آمار خروج ارز از کشور را فقط در سال گذشته منتشر کرده و در مورد سالهای قبل سکوت اختیار کرده است؟.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که پولهای به صورت بوجی وار از کشور خارج گردیده از چند حالت خارج نیست. این پولها ممکن است، توسط مقامات دولتی خارج شده باشد که دست به اختلاس های کلان زده اند و بخشی از میلیاردها دالر کمک های بین المللی که به افغانستان شده است، بخشی از آن را به جیب زده و از این طریق این پول ها را از کشور خارج کرده است و کشور امارات و دیگر کشورهای که وصل به تجارت ازاد هستند به خوبی درهای خود را برای این گونه پولهای مشروع و نامشروع باز کرده است. تاکنون بارها گفته شده است که دهها میلیارد کمک های بین المللی به افغانستان در جای درستش مصرف نشده و بخشی عمده آن باردیگر از کشور خارج شده است، خروج این کمک ها از همین طریقی بوده که اقای دلاوری اعلام کرده است. در طول ده سال گذشته تردید وجود ندارد که کمک های بین المللی حیف و میل شده است و به این امر هم جامعه جهانی و هم دولت افغانستان اعتراف دارند آنچه در اینجا مایه اختلاف است این است که جامعه جهانی می گوید حکومت افغانستان غرق در فساد است و حکومت افغانستان می گوید جامعه جهانی به فساد در افغانستان دست می زنند و پولهای کمک شده را دوباره به کشورهای شان بازمی گردانند. حال هر دستی که این پولها را از افغانستان خارح می کنند، مسیر خروج این پول ها فرودگاهها و بنادر خروجی کشور بوده است.

قراردادهای بزرگ مالی فساد انگیز توسط شرکت ها و پیمانکاران قلابی و نیز مقام های دولتی وافراد زورمند و صاحب نفوذ دست هایی است که در انتقال این گونه پول ها نقش دارند. در کنار این موضوع در آمد موادمخدر را نیز نباید نادیده گرفت، بخشی از پولهایی که از فرودگاهها و بنادر کشور خارج می گردد، پولهای بدست آمده برای مافیای بین المللی در سایه کشت، تولید و قاچاق مواد مخدر است که سر از میلیاردها دالر در می آورد و بهترین مسیری که این پولها به خارج انتقال می گردد، فردوگاهها و بنادر بدون بازخواست کشور است.