استاد محمد کریم خلیلی و بحران رهبری در جامعه هزاره

همانگونه که درآغاز این مبحث اشاره شد، افغانستان یک جامعه ی چند قومی است که هنوز هویت ملی و نمادهای جامعه ی همسو وهمگرا درآن شکل نگرفته اند. یکی ازخصایل جامعه ی چند قومی این است که رهبران سیاسی از جایگاه وپایگاه قومی وارد مناسبات وتعاملات سیاسی میگردند. با توجه به این واقعیت، گزینش آقای خلیلی به عنوان معاون دوم ریس جمهور، نه به این دلیل بوده است که ایشان دارای صلاحیت بهتر فکری واستعداد عالی رهبری است، بلکه به این دلیل بوده است که ایشان ظاهرا اراده ومنافع یک ملت را درمناسبات وتعاملات سیاسی تمثیل می نماید. ورنه همگان میدانند که آقای خلیلی بریده از جامعه هزاره، درهیچ بازار سیاسی قابل معامله نیست. اما حضور ایشان در مناسبات ودریک نظام سیاسی از آدرس وپشتوانه ی یک ملت، نماد حمایت این ملت ازنظام وشرکت آن درساختار نظام تعبیر وتفسیر میگردد. درجوامع چند قومی وهمچنان درنظام چند حزبی، سهم گیری جریانهای سیاسی و کتله های متفرق قومی در ساختار نظام سیاسی، دریک تعامل نمادین صورت می پذیرد که تامین ثبات وامنیت در نظام سیاسی ودرمقابل تامین خواسته ها ونیازمندیهای شرکاه نظام، بستر این تعامل می باشد.

حالا سوال اصلی این است که حضور آقای خلیلی درمعاونت ریاست جمهوری، ازآدرس جامعه هزاره تا کجا به نیازمندیهای این جامعه پاسخ گفته است. وقتیکه جناب ایشان حضور هزاره ها را درنظام تمثیل می نماید، مسلم است که اعضای این جامعه از آقای احمد ضیا مسعود انتظار ندارد که برای حل معضلات و رفع نیازمندیهای شان بذل نظر فرماید. اما اینکه آقای خلیلی درمقام ممثل حضور هزاره ها درنظام، کدام گرهی را از معضلات مردم گشوده است؟ کدام نیازمندیهای مردم را پاسخ گفته است؟ا کدام پروژه ی بازسازی و بهسازی را در مناطق هزاره نشین هدایت کرده است؟ چه تعداد از جوانان این جامعه را در ادارات دولتی معرفی کرده است؟ا چه تعداد از جوانان این جامعه را از بورسهای تحصیلی مستفید گردانیده است؟ پاسخ این سوالات را باید از خود ایشان پرسید و ایشان درمقام ممثل حضور هزاره ها درنظام، می باید بر این سوالات پاسخ بگوید. اما آنچه راکه کارکرد ایشان برمی تاباند، پاسخ این سوالات خیلی مختصر است یعنی که ایشان هیچ چیزی را دراین زمینه ها انجام نداده است. نگارنده تاهنوز به هیچ مواردی برنخورده است که بتواند توجه وحساسیت آقای خلیلی را نسبت به سرنوشت این جامعه درمعرض تماشا بگذارد. تصور نمی رود آقای خلیلی فراموش کرده باشد که از آدرس وحمایت همین مردم بر سفره ی معاونت ریاست جمهوری نشسته است اما واقعیت این است که ایشان به جای بذل توجه به و اعمال حساسیت نسبت به سرنوشت مردم و جامعه، و به جای طرح و مدیریت وتوسعه ، هر صبح برای آقای کرزی فکاهی می برد تا لبخند رضایت بر لبان ریس جمهور نقش بندد و حضرت استاد درحرارت وگرمی این لبخند احساس تفقد ونوازش نماید.

همه میدانیم که درحاکمیت آقای کرزی، ملیاردها دلار از مساعدت جامعه ی بین المللی درافغانستان سرازیر گردید که یک مقدار از این پولها حتی به طور نمادین هم که شده، برای بازسازی و توسعه ی اجتماعی به مصرف رسیده است. اما مناطق هزاره نشین به رغم اینکه از تهدید ترور وتریاک مصئون بوده اند، کمترین سهمی ازاین امکانات نداشته اند و روند بازسازی و توسعه اجتماعی هنوز هم درمناطق هزاره نشین شکل نگرفته است. بطورنمونه، سرک کابل بامیان، با توجه به اینکه چند سال از افتتاح آن می گذرد و هزینه ی آن سالها قبل فراهم گردیده بود، هنوز هم درشکل یک پروژه ی درحال احتضار قرار دارد.
ولسوالیهای مربوط ولایت دایکندی هنوز هم ساختمان ندارند و دفاتر ولایت دایکندی هنوز میز و چوکی ندارند، از رشد تعلیم وتربیه درجاغوری جلو گیری میشود، مناطق غرب کابل به دلیل تمرکز هزاره ها، هنوز هم از نعمت برق محروم اند، از توسعه ی مراکز بهداشت در مناطق هزاره نشین اصلا خبری نیست، جوانان هزاره با هزار دردسر جذب موسسات دولتی می گردند وهزاران معضل دگر که مخاطبان این متن بهتر میدانند ازجمله معضلاتی اند که بر مردم سنگینی میکنند. همانگونه که اشاره شد آقای خلیلی نماد سیاسی این مردم درحاکمیت است که قبل ازهمه چیز حل این معضلات متوجه ایشان میگردد برای اینکه ایشان از آدرس وحمایت این مردم در این مقام نشسته و تعهد سپرده است که به نیازمندیهای مردم پاسخ می گوید و از معضلات و ناهنجاریهای روگار مردم گره می گشاید.

کسی تعریف میکرد که اگر احیانا یک هزاره برای حل یک مشکل به دفتر ایشان عریضه ببرد پاسخ منفی دریافت میکند ولی اگر یک پشتون عریضه ببرد بلا استثنی جواب مثبت دریافت میکند . البته این دلیلی براین نیست که ایشان فراقومی عمل می نماید بلکه بخاطر این است که خاطر آقای کرزی را خرسند نگهداشته باشد. سوال این نیست که ایشان چرا به یک پشتون جواب مثبت میدهد. سوال این است که ایشان چرا تعادل مناسبات اجتماعی را دریک تعامل منطقی رعایت نمیکند و چرا این تعادل را به نفع منافع شخصی خود برهم میزند. هزاره ، پشتون ، تاجیک ، ازبک و بلوچ یا هر تیره ی دگر، شهروندان متساوی الحقوق این جامعه اند که می بایست با یک دید ومعیار نگرسته شود اما واقعیت این است که آقای خلیلی حضور هزار ه ها را درنظام به تمثیل نشسته است نه حضور کسانی دگری را. شاید ایشان استدلال نماید که درتوضیع امکانات صلاحیت ندارد. اما وقتیکه صلاحیت ندارد پس چرا نشسته است و چرا استعفا نمیدهد که حد اقل ازاین دردسر راحت باشد و کسی درپیشانی ایشان ملامت ننویسد و تاریخ هم ایشان را خاین به منافع مردم قضاوت نکند. مسلم است که وقتی ایشان شرکت هزاره ها را درنظام به نمایش می گذارد، هزاره ها قبل از هرکسی دگر به ایشان مراجعه می نمایند.

درسالهای اخیر، تعدادی کثیری از جوانان هزاره در داخل وخارج، تحصیلات شان را درمقطع لیسانس وماستری به پایان رسانده اند. بسیاری ازاینها وقتی که به کابل مراجعه کرده اند، حتی موفق نگردیده اند که مشکلات شان را به سمع حضرت استاد برسانند تا چه رسد به اینکه از طریق ایشان جذب موسسات ودوایر دولتی گردند. کسانی که هم که توفیق یافته اند به موسسات دولتی راه یابند، بیشتر از طریق کانالهای شخصی وارد گردیده اند نه ازطریق ایشان که ظاهرا حضور هزاره را در حاکمیت به تمثیل می نشیند.

دقت درکارکردهای ایشان درمقام معاونت ریاست جمهوری، این واقعیت را برجسته می سازد که ایشان کمترین توجه را به معضلات و مشکلات مردم نداشته است و کمترین کاری را هم برای حل معضلات اجتماعی مردم انجام نداده است. اگر کسی چنین چیزی را سراغ دارد بیاید و حساب کند که درکجا و کدام اند تا سیاه روی شود هرکه در او غش باشد. کسانی که می توانند کارکرد واثرات مثبت ایشان را درجامعه هزاره، بر رخ مردم بکشند، چه خوب است که پرده از این ابهام بردارند. حتی درهمین جنجال کوچیها دربهسود، ایشان چنان سر درچپن مبارک پیچیده بود که انگار صبح عید است اما بعد ازختم ماجرا درست آنگاهی که احساس کرد صدمه به موقعیتش نمی رسد، چند سخنرانی مسخره را تحویل مردم داد وازچند مجروح جنگی عیادت به عمل آورد.

متاسفانه هنوز کسانی هستند که به دلایل منافع مالی، سنگ تقدس ایشان را بر سینه می کوبند اما اینها هنوز هم غافل اند که با آویختن دراین ریسمان ازهیچ چاهی نمیشود آب بیرون آورد. کسانی هم که به این ریسمان خود را آویخته اند مطمینا که درنهایت ساکن چاه خواهد شد. متاسفانه فراونند کسانیکه به دلایل شدت علایق قومی تلاش می ورزند تا بر جنایت وخیانت خائنین ملی پرده آویزند و خیانت های بی دریغ شان را به توجیه بنشینند. اما واقعیت این است که خائین خائین است مهم نیست که با ما قرابت قومی داشته باشد یا نداشته باشد. کسانی که جنایت آفریده اند و بر زندگی این مردم پطرول ریخته اند، قاتلین این ملت ومردم اند و هیچ تفاوتی نمیکند که به کدام قوم وتیره تعلق دارند. اگر قرار باشد که به دلایل تعلقات قومی واتنیکی بر جنایات هولناک جنایت کاران و خائنین ملی پرده بکشیم، خود نیز در جنایت وخیانت این ها سهیم خواهیم بود. نگارنده تاهنوز با مواردی برنخورده است که رهبران احزاب سیاسی و عاملین بحران درافغانستان، فارغ ازعلایق قومی و اتنیکی مورد نقد قرار گرفته باشند. دلیل این است که شدت علایق و وابستگی های قومی چنان بر دید وقضاوت خیلی ها پرده ی ضخیم آویخته است که حتی ازقاتل پدرش هم به دلیل قرابت قومی ستایش به عمل می آورد. همین پدیده درواقع سبب گردیده است که مصیبت و غمهای مردم تمدید گردد. ادامه دارد..