کمک سازمان ملل، گام کوچکی برای جلوگیری از مرگ مادران هنگام زایمان

به تازگی سازمان ملل تلاش جدید را برای کاهش مرگ و میر مادران در افغانستان آغاز کرده است. صندوق جمعیت سازمان ملل متحد شش میلیون دالر را در اختیار وزارت صحت افغانستان قرار داده است که خدمات صحی را برای مادران و نوزادان در برخی از ولایات دورافتاده افغانستان بهبود بخشد. ثریا دلیل، سرپرست وزارت صحت افغانستان می گوید که تمرکز اصلی آنها در این برنامه، کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان است. از این پول، برای بهبود خدمات صحی در ولایت شمالی فاریاب، ولایت بدخشان در شمال شرق و ولایات بامیان و دایکندی در مرکز افغانستان استفاده خواهد شد. این ولایات، در جمله فقیر ترین مناطق افغانستان به شمار می رود که علاوه بر سایر امکانات زندگی، سطح خدمات صحی به ویژه برای مادران و نوزادان در آن به شدت پائین است. اما در عین حال چندی پیش موسسه حمایت از اطفال در افغانستان اعلام کرد که مرگ و میر مادران در شماری از نقاط این کشور کاهش یافته است. ازجمله ولسوالی گلدره و شهر کابل از مناطقی است که که براساس گزارش این موسسه میزان مرگ و میر مادران کاهش نشان می دهد. هم چنین در برخی دیگر از شهرهای افغانستان کاهش مرگ و میز مادارن گزارش شده است، اما مناطق مرکزی بامیان و دایکندی و شمال شرق کشور یعنی بدخشان و شمالی کشور یعنی فاریاب و... از جمله مناطقی هستند که مرگ و میر مادران در آن فاجعه بار است و خدمات صحی برای ماران بار دار به شدت اندک است، طوری که همین یک ماه پیش مادری در ولایت بامیان چهار قلو داشت، هنگام زایمان هر چهار فرزندنش را از دست داد و خودش هم تا سرحد مرگ به پیش رفت، اما به سختی توانست در هنگام زایمان جان سالم بدر برد، در حالی بسیاری از مادران دیگر در ولایات ذکر شده جان شان را هنگام زایمان از دست می دهند. از آنجای که این ولایات کوهستانی است و کوهستانی بودن آن خود مشکلات زیادی برای این مردم و زنان باردار ایجاد می کند، چالش دیگری که وجود دارد تبعیض نسبت به این ولایت ها است، این دو پدیده سبب شده است که علی رغم کاهش مرگ و میر مادران و کودکان در دیگر نقاظ افغانستان، در این مناطق همچنان فاجعه بار باشد. فاصله میان مراکز صحی و محلات زندگی این مردم بسیار زیاد است و به همین دلیل بسیاری از زایمان ها در خانه ها و تحت نظر قابله های غیرحرفه ای انجام می شود.براساس آمار وزارت صحت افغانستان، در حال حاضر به طور متوسط در هر دو ساعت، یک زن درافغانستان به دلیل مشکلات ناشی از دوره بارداری جان خود را از دست می دهند که بیشترین واقعات مرگ و میر مادران را در هنگام زایمان در ولایاتی است که ذکرآن رفت.

گتی ایمیج
به هرحال اکنون وزارت صحت افغانستان می گوید این پولی که از سوی سازمان مل کمک شده بیشتر دراین مناطق به مصرف خواهد رسید تا به تعداد بیشتری از قابله ها آموزش های حرفه ای ارایه کند.همچنین در ولایات دایکندی، فاریاب و بامیان، مراکز جدید صحی برای مراقبت از زنان باردار ایجاد شود. قرار است گروه های سیار پزشکان و قابله ها در ولایت بدخشان ترتیب داده شود تا در صورت نیاز، به محلات دورافتاده در این ولایت رفته و به مردم خدمات صحی فراهم کنند. اما این که تا چه اندازه این وعده ها عملی می گردد، هنوز روشن نیست، زیرا ولایت های محروم افغانستان بارها بارها و از این گونه وعده را شنیده اند اما هنوز هم هیچ گام عملی در این راستا برداشته نشده است، 7 سال پیش بود که دولت مرکزی برای بامیان وعده قطعی داده بود که برای مرکز شهر بامیان برق می آورد، اما طی این سالها بارها مردم تقاضی برق کردند، اما تا امروز هرگز خبری از برق نیست.

آنچه امیدواری های تازه ای را در مورد برداشتن گامهای هرچند اندک در این مورد ایجاد می کند این است که سازمان ملل پولی را که اختصاص داده است مناطقی را خود مشخص کرده و به همین دلیل این امید وجود دارد که شاید این مبلغ در مناطق مورد نظر به مصرف برسد و از گزند فساد و تبعیض مصون و محفوظ بماند، هرچند که این مبلغ به اندازه ای نیست که مشکلات اساسی این مردم را در مورد مسایل صحی مادران در این ولایات برطرف نمایند، اما به هرحال مرهم اندکی است برای برای دردها و زخم های ناسوری مردم این ولایات تا شاید اندکی از فجایع مرگ و میر مادران و کودکان در ولایات جلوگیری شود.

گتی ایمیج

با آن كه در افغانستان نهاد ها و ارگانهاي زيادي براي دفاع از حقوق، آزادي زنان و رفاه حال آنان در جامعه و خانواده، بوجود آمده است اما در کال زنان افغانستان و بخصوص ولایت های یاد شده كمترين بهره را ازامكانات رفاهي دارند و در سايه اين محروميت هاست كه آمار مرگ و ميرزنان هنگام زايمان نيز بالا ست.

در سطح کلی در افغانستان سه عامل در افزايش مرگ و ميرزنان افغان هنگام زايمان نقش اساسي دارد. اولين عامل نگاه سنتي و عاميانه در مورد زايمان است. در روستا ها و حتي شهرها هنوزهم تعداد زيادي از خانواده ها يافت مي شوند كه هيچ اهميتي به دوران بار داردي و زايمان زنان قايل نيستند، براي شان سخت است و يا ننگ شان مي آيند كه زن حامله را براي زايمان به كلنيك يا درمانگاه ببرند، بخصوص برخي از پيرمردان و پير زنان بدين باورند كه خود در خانه توسط قابله محلي زاده شده اند و اكنون عروس يا دختر شان نيز راه آنان را ادامه دهند و فرزند شان را در خانه زايمان كنند. آنان از آن جايي كه بي سوادند هيچگاه عواقب و خطرات اين نوع زايمان ها را نمي دانند و نيز نمي دانند كه در زمان خود شان نيز هزاران زن هنگام زايمان جان باخته اند و اين در حالي است كه با گذشت زمان و امكانات رفاهي اندكي كه زنان نسبت به گذشته برخوردار شده اند، زايمان طبيعي آن هم بدون داكترقابله و با تجربه بسيار دشوار شده است و درزندگي مدرن امروز در بسياري از نقاط دنيا زايمان بدون داكتر قابله از محالات به شمار مي رود، اما در افغانستان هنوزهم تعداد زيادي از زايمان ها بدون داكترقابله و توسط افراد و يا قابله هاي محلي صورت مي گيرد، اين نوع از قابله ها هرگز نمي فهمند كه برخي از زنان بدون سزارين نمي توانند زايمان كنند و متاسفانه درزيردستان ومالش هاي بي مورد قابله محلي زائو جان مي سپارند.

دومين عامل نبود امكانات طبي و زايشگاه در بسياري از نقاط افغانستان است، هر چند كه امکانات و وسايل طبي وامكانات پزشكي نسبت به سال هاي قبل روز به روز افزايش پيدا مي كند و افغانستان در اين زمينه طي ده سال پيشرفت چشم گيري كرده است اما هيچ گاه نتوانسته است نيازمندي هاي طبي همه مردم افغانستان را برآورده سازد.

سومين عامل مرگ و مير مادران هنگام زايمان زاد و ولد متعدد و پشت سرهم است، طبيعي است كه در برابر هر زايمان انرژي زيادي از مادر هدر مي رود و بايد چند سال بگذرد تا انرژي طبيعي خود را دوباره بدست آورند، اما زايمان متعدد سبب مي گردد توان بدني مادر به كلي از بين برود و توان بدني اش در برابرهجوم ميكروب ها ضعيف مي گردد. متاسفانه در افغانستان برنامه سازمان یافته ای از سوي وزارت صحت عامه و يا بخش صحي وزارت زنان، براي راهنماي و یا تنظیم خانواده وجود ندارد. در حالي كه يكي از وظايف اصلي وزارت صحت عامه آگاهي بخشي مادران در مورد بهداشت دوران حمل يا بارداري و فاصله انداختن ميان بارداري هاست. در حالي كه در همه كشورها براي جلوگيري از افزايش بي رويه جمعيت و سلامتي مادران و رشد و پرورش كودكان، حتي در روستاها اداره طبي به نام راهنماي خانواده دارند، اما در افغانستان متاسفانه حتي در شهرهاي كشور راهنماي خانواده بسیار اندک است.

به هرحال هرچند کمک سازمان ملل برای کاهش میرگ و میر مادارن در ولایت های یادشده اندک است، اما امید است که همین مبلغ اندک نیز در جای درستش به مصرف برسد و نتیجه مطلوب را برای کاهش زنج و آلام مادران و مرگ و میر آنان به دنبال داشته باشد.