آیا در افغانستان زندگی است یا اینکه همه "زنده"اند؟

موضوعیکه در رابطه به وضعیت حاضر در کشور ما پر اهمیت است آزادگی و شناخت جغرافیای ]خود[ می باشد. به این معنی که یک شخص در اثر زحمت و ممارست بیابد که در کجا "زندگی" می کند. اما قبل از آنکه بداند در کجا زندگی می کند باید بداند که آیا "زنده" است ویا اینکه"زندگی" می کند; اکثریت بیشتر از نصف مردم افغانستان "زنده" اند، و متباقی به استثناء تعداد محدودی مجروح اند که این جراحات به تعدادی بشکل مادی-جسمی و به تعداد دیگر بشکل روانی صدمه شدید را وارد نموده است.

اگر تمام مشکلات را در نظر بگیرم در پهلوی اینهمه مشکلات به یک مسئله ی روبرو میشویم که نهایت مهم و جالب است که میخواهم آنرا در یک سوال خلاصه بسازم : آیا ما زنده ایم ؟ یا اینکه زندگی میکنیم ؟

در زیر تفاوتها و نگرش های ادبی و علمی را در مورد این سوال آورده ام که مطالعۀ آن خالی از مفاد نخواهد بود.

1 - "زنده بودن"; اینکه یک شخص در محلی زندگی کند و نداند که درکجاست، در میان افراد باشد و نداند که اطرافش را کی محاط کرده، اینگونه افراد "زنده" اند; چون

تغذیه می کنند،

نفس می کشند

و مدفوع می کنند

این سه فعل فوق; وظیفه ای اصلی این طبقه است.

نان می خورند،

نفس می کشند

و مدفوع می کنند!!!

این طبقه نمی دانند که این "من"، یعنی کی. در این گروه "من" از بین رفته و نابود شده، این "من" مرده است.
این دو طبقه ( آنانی که زنده هستند و آنانی که زندگی می کنند ) کلیه وظایف شان در دو حالت منحصر به زیر خلاصه می شود :

یکی باید تمام زندگی اش را کار کند و نخورد ،

دیگری تمام زندگی اش را کار نکند و بخورد .

این است تمام فلسفۀ وجودی آدم ها و آدم چهره ها ، امروز این مورد را در جامعه خود بصراحت دیده می توانیم شما بفرماید یکبار به تقسیمات فوق توجه کنید بزودی این گروه ها را در جامعه مشخص خواهید کرد.

خصوصیات عمده و قابل روئیت در این گروه:

1- مقام و منصب در این گروه مهم نبوده ممکن است فرد"حیه" یک وزیر باشد ویا گدا! اما آنچه این گروه را با گروه دیگر جدا میکند. نشناختن خود و نداشتن شخصیت مستقل برای خود می باشد.

2- فرقی ندارد که فرد"حیه" تحصیل کرده باشد ویا بیسواد، اما اصل اینست که اینگونه افراد عادتاً تحلیلی از جامعه ای خود و جغرافیای خود را پائینتر سطح از یک اُمُل می کنند.

3- تعداد زیادی اینگونه موجودات; معمولاً افراد شهیر می باشند. زیرا:

نان می خورند،

نفس می کشند

و مدفوع می کنند!!!

2- "زندگی کردن " مفهوم وسیعی دارد که جدا از "زنده بودن" است. و بستگی به رسالت انسانی و مسؤلیت وجدانی دارد. و اگر اندکی تأملی بر صنع کائنات داشته باشیم ، سوال های نزد ما ایجاد خواهد شد که هدف زندگی پاسخ به همین سوالات است. از این خاطر زندگی را در گام اول به شناخت خود بعداً جامعه و ارزش های حاکم در جامعه خلاصه کرده اند. که معنای آنرا در "حدیث عرفان" به خوبی یافته می توانیم :
منظور از "حدیث عرفان" این حدیث است که می گوید :
مَن عَرَفَ نَفسَهُ ، فَقَد عَرَفَ رَبَّهُ !

هرکه خود را بشناسد ، پروردگار خود را شناخته است !
حضرت علی در مورد چنین فرموده است :

مهم نیست که تو چقدر زنده ای ؟! مهم این است که چقدر زندگی می کنی.

مهم نیست که چقدر داری، مهم این است که چقدر می بخشی.

مهم نیست که چقدر درد می کشی، مهم این است که چقدر صبر می کنی.

مهم نیست که برای تو چه اتفاقی می افتد، مهم این است که تو چه تصمیم میگیری.

شناخت "من" که آیا انسان هستم ویا به قول استاد بزرگوارم "حسینی" صاحب، " درمورد بشر بودنم هنوز هم تحقیق جریان دارد؟!" ویا آدم چهره هستم. و اگر اتفاقاً انسان باشم! در پیوند با کدام نوعی از انواع انسانها قرار دارم، آیا در طبقه ی تحصیلکرده ها هستم و اگر تحصیل کرده ام; تکلیف و وظیفه ی من در برابر جامعه ام چیست؟ ، به قول اعراب : اِن لِنَفسِکَ عَلَیکَ حَقاً ( آخر نفس تو را نیز بر تو حقی است )!
همانطور "شمس تبریزی" می گوید:

• تحصیل علم ، جهت لقمه ی دنیوی چه می کنی ؟
  این رسن ، از بهر آنستکه ازین چَه بر آیند ، نه از بهر آنکه ازین چَه ، به چاههای دیگر فرو روند !
  در بند آن باش که بدانی که :

• من کیم ؟

• و چه جوهرم ؟

• و به چه آمده ام ؟

• و کجا می روم ؟

• و اصل من از کجاست ؟

و این ساعت ، در چه ام ؟

و روی به چه دارم ؟!

اما ضرب المثل دیگری هست که امروزه معنای آن درک نمی شود و اگر آدمیان به خود زحمت دهند، می توانند به حکم آن حقیقتاً یکدیگر را درک کنند و آن این است که: خودت را بشناس ( به لاتین nosce teipsum ) که منظور از آن، چنانکه امروزه درک می شود، حمایت از مواضع وحشیانۀ آدمیان صاحب قدرت نسبت به زیردستان ویا تشویق آدمیان دون منزلت به رفتار بی ادبانه نسبت به زبردستان نیست; بلکه منظور از آن تعلیم این مطلب است که هرکس به درون خود نگاهی
بیفکند و چگونگی و دلیل اندیشیدن، اعتقاد، تعقل، امید، بیم وغیره را درخود بیابد.

روز و شب فکر من اینست و همه شب سخنم

که چــــــــرا غافل از احــــــوال دل خویشتنم

از کجا آمــــــده ام ؟ آمـــدنم بهر چه بــــود ؟

به کجا می روم آخـــــر؟ ننمائـــــی وطـــــنم

مانده ام سخت عجب کز چه سبب ساخت مرا

یا چه بودست مــــراد وی از ایــــن ساختنم

"مولوی "

اقبال گفته است :

منکر حق نزد ملا کافر است / منکر خود نزد من کافر تر است

اینجاست که تشخیص می شود یک شخص زنده است یا اینکه زندگی می کند.