جنگ نه ، سر انجام موتر ها منار های "هرات" را ویران می کنند!
منبع رويتر: تهيه و تنظيم ميرويس جلالزی
زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )
منار های تاریخی "هرات" سه دهه جنگ را سپری نمودند، اما حالا ازدهام ترافیک بیم آن را به وجود آورده است که مبادا این سرمایه تاریخی" افغانستان" روزی ماننده مجسمه های "بودا" از دست رود .
پنج مناره "هرات" ، در فضای غبار آلود آهسته آهسته تکان میخورند و فرارسیدن زمانی هم دور از تصور نیست که ، این پنج یکی پی دیگر واژگون شوند .
این منار ها ، بقایایی زمانی است که آن راتمدن اسلامی مینامند و وقتی هم در مسیر راه ابریشم در غرب "افغانستان" یکی از نقاط مشهور به شمار میرفتند که اکثر کاروان های بازرگانان هنگام مسافرت از شرق به غرب و برعکس آن در همین جا برای مدت توقف مینمودند.
اندکی بیش از یک قرن پیش ، دها اثر تاریخی مانند منار های ولایت "هرات" ، مدارس و مساجد که حالا تنها ویرانه های آن باقی مانده است ، توسط سنویی ( خانم پسر ی )" تیمور لنگ" امپراتور مغل اعمار شدند.
جنگ ها ، و حالا آنچه عدم توجه ی مسؤلین خوانده میشود ، این مناره های شتری رنگ را که در صحرا در غرب هرات موقیعت دارند، شدیداً متضرر ساخته است و بیم نابودی آن از تصور بعید نیست.
بعضی از قسمت های این منار های پنج گانه ی هم قد ، که در حدود 100 فوت از سطح زمین بلند هستند ، در قدم نخست سبزتارک و آبی تیز رنگ آمیزی شده بودند ، اما با گذشت زمان ، نور آفتاب این رنگ ها را محو نمود وحالا همه این منار ها رنگ مشابه به دشت های را که در آن ایستاده اند به خود گرفته است .
بعد از سقوط امارت تقلبی طالبان در سال 2001 توسط متحدین شمال و نیروهای امریکایی ، حالا فضای صلح ولایت "هرات" را در خود پیچانده است و علایم پیش رفت و آزادی در نقاط متفاوت این ولایت به چشم میخورد .
ولایت " هرات " بعد از دهه هفتاد در مقایسه با پایتخت و سایر ولایات ، اندکی دست خوش برخورد های خونین تنظیمی بود واز همین سبب بسیاری از بنا ها و تاسیسات دولتی بر علاوه سرک ها آباد به نظر میخورد .
ولایت "هرات" در غرب" افغانستان" ، اکثراً تحت تاسیر کشور همسایه" ایران" قرار دارد ، فرهنگ هراتیان ، ساختار های حکومتی و ساختمان های این ولایت بوی و رنگ" ایرانی" دارد .
دلیل اینکه چرا این ولایت بیشتر از همه تحت تاثیر حکومت متعصب و مستبد" تهران" قرار گرفته است ، اینست
که با ایران مرز مشترک دارد اما تنها هم مرزبودن را نمیتوان دلیل اساسی شمرد .
"اسماعیل خان" یکتن از رهبران پر نفوذ حزب جمیعت اسلامی و وزیر آب و برق کابینه فعلی ریس جمهور منتخب "افغانستان" – "حامد کرزی" ، سال ها بر زادگاهش هرات حکمروایی نموده است.
وی بر علاوه اینکه ارتباط نزدیک با گروه های مختلف نظامی" ایران" و حکومت"تهران" هنگام به گفته خودش جهاد در" افغانستان" داشت ، گمرکات" اسلام قلعه" و" تورغندی" را نیز ملکیت شخصی ولایت "هرات" و بعداً از خودش میدانست .
طبق اظهارات یک مقام عالی رتبه وزارت مالیه نامبرده ظرف چندین سال اخیر صدها ملیون دالر عواید این گمرکات را یا خود به کار های شخصی خود به مصرف رسانیده است و اندکی آن را در بازسازی سرک ها ، شفاخانه ها و تعداد از تاسیسات دولتی مصرف نموده است .
پروژه های انتقال برق از "ایران " به "هرات" را میتوان به عنوان نمونه به خاطر آورد.
موصوف که عواید مالیاتی این دو گمرک را عواید شخصی "هرات"میدانست، در زمان حکومتش در این ولایت ، هیچ پول را به منظور حفاظت ابدات تاریخی مانند منارهای "هرات" به مصرف نرسانیده است .
"اسماعیل خان" که اغلباً چادر چهارخانه بر سر میبندد زمانی هم از سوی طالبان بازداشت شد و بدون اینکه دلیل بازداشت وی معلوم شود ، با گذشت اندک زمانی از توقیف گاه فرار نمود .
شاید طالبان وی را به اتهام نه توجه وی به ابدات تاریخی" هرات" بازداشت نموده بودند اما این را نمیتوان باور کرد، زیرا طالبان خود به حفاظت اثار تاریخی ارزش قایل نبودند و زمانی هم مجسمه های چندین هزاره ساله "بودا" واقع در ولایت "بامیان" را نابود کردند .
این مجسمه ها را راهبان "بودا" که تجارت پیشه بودند صدها سال قبل اعمار نمودند اما طالبان بیگانه پرور آن را اندکی بیش از شش سال قبل ویران ساخت.
اما حالا سرنوشت منار های "هرات" چی خواهد شد؟
گرچه مقامات ولایت "هرات" حالا از مسدود نمودن جاده که از میان این منار ها میگذرد خبر میدهند اما
هر روز ده ها عراده نقلیه بزرگ و کوچک بر روی این جاده ی عبور مینمایند .
اوزان بعضی از موتر ها به چندین تن میرسد، که با عبور از این سرک زمین را تکان میدهد و امواج را به سوی منار ها میفرستد.
این اهتزازات که ظاهراً از گلوله های طالب ها فرق دارد اما در حقیقت مشابهت هم به گلوله ها دارد ، آن اینکه شاید روزی منارهای "هرات" را فروریزد.
دور از تصور نیست که ، در سال های نزدیک یکی از این منار ها سقوط نماید زیرا در جمع این منار ها یکی آن اندکی کج شده است و میلانش به طرف زمین میباشد و سقوط این منار یک حادثه خطرناک برای مردم محل و تاریخ" افغانستان" خواهد بود .
مقامات ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت" هرات" میگویند: طی پنج سال گذشته آنان موفق شدند تا سرک میان منار ها را به روی ترافیک مسدود نمایند اما، بدبختانه این سرک دوباره باز شد .
"مامور خان" یکتن از باشنده گان این محل میگوید ، دولت مرکزی در بدل مسدود نمودن این جاده وعده نمود بود تا جاده دیگر را برای آنان احداث نمایند اما این کار جامه عمل نه پوشید و این دلیل بازشدن دوباره جاده ی قبلی به روی ترافیک بود .
میراث جهانی :
دولت" افغانسان" متعهد است تا شهر کهنه "هرات" و این منار ها را که نامزد محلات تاریخی جهان است حفاظت نماید .
کارشناسان ابدات تاریخی عقیده بر این دارند که روزی فرارسیدنی است که ، منار های "هرات" مانند دیوار "چین" این ولایت را شهرت جهانی بخشد ، و امکان دارد منار های فراموش شده "هرات" باستان روزی در قطار استدیوم قدیمی اتن ، برج ایفل و احرام مصر عرض وجود نمایند .
در حقیقت حالا حکومت مرکزی و اداره ی "هرات" تصمیم دارد تا سرک میان منار ها را بر روی ترافیک مسدود نماید اما به نظر میرسد که پالیسی دولت جامه عمل نه می پوشد و حکومت هراتی توانایی آن را ندارد که مسدود بودن این سرک را حفظ نموده و جلو فروریختن نا به هنگام منار ها را بگیرد .
اگر دولت" افغانستان" دست به اقدامات جدی تر برای نگهداشت این منار ها نبردارد روزی این منارها خواهد خوابید و آن روز جهانیان به دولت" افغانستان" نیز به چشم طالبان خواهد نگریست.
طالبان قصداً مجسمه های" سلسال" و" شمامه" را به امر بادارن پاکستانی ایشان ویران نمودند اما غفلت حکومت " کابل" در باره تعین سرنوشت منار های "هرات " نیز فرق با عمل طالبان در مقابل مجسمه های" بودا" ندارد .
مقامات اداره فرهنگی و کلتوری ملل متحد به این باور اند که همین اکنون خطر جدی مناره ها را تهدید منیماد و آنان نمیتوانند برخورد فزیکی نمایند زیرا حکومت" افغانستان" مسؤل حفظ ابدات تاریخی کشورشان هستند .
"بریندن کاسر" یک مامور بلند پایه "یونسکو" گفت: آنان شهر کهنه "هرات " را شامل لست محلات تاریخی جهان نموده اند و این کار سبب میشود تا پول بیشتر جهت حفاظت این محل شود اما زمانی که سخن ازپول و کمک خارجی به میان میاید باز هم اختلاس و اختلاس سالاران" افغانستان" در فکرها ظهور منیمایند.
با آنکه تا حال این محلات شامل نقشه جهانی جهانگردان نشده است اما گفته میشود ، پول زیادی ازمنابع مختلف به منظور حفاظت منار های "هرات" به مقامات دولتی محلی و مرکزی تحویل داده شده است .
دیده میشود که تا حال هیچ اقدام صورت نگرفته است و این خود ضعف اداره مرکزی جهت حفظ ابدات تاریخی کشور است .
به اساس قانون اساسی" افغانستان" دولت مسؤل حفاظت سر، مال ،ناموس ، فرهنگ و آزادی های لازم اتباع کشور میباشد اما زمانیکه سخن از پول و کمک به زبان میاید قانون پامال شده و منافع شخصی بر منافع ملی ترجع میابد .
گرچه اداره حفظ ابدات تاریخی سازمان ملل متحد و دولت "افغانستان" ظاهراً در تلاش دریافت راه های هستند که به اساس آن جاده عبوری از میان منار ها را مسدود نمایند ، لیکن این جاده یکی از راه های مهم و وصل کننده این شهر به خاک" ایران" است .
همه روزه کاروان های بازرگانان و مسافرین که قصد سفر به" ایرا"ن را دارند با پیمودن کمتر از دو ساعت از همین جاده عبور نموده و به نقطه مرزی" ایران" میرسند و هم چنان بر عکس آن .
صدها ساختمان مفشن و چندین طبقه ی در شهر" هرات" آباد شده است که این خلاف قوانین یونسکو میباشد .
به اساس این قانون بلند ترین ساختمان شهر کهنه "هرات" باید از هفت متر تجاوز ننماید .
اما در نزدیکی این منارها ساختمان نیم کاره ی به چشم میخورد که حدود 20 فیصد آن تکمیل شده است و همین حالا بیش از 7 متر قد دارد .
اگر از نزدیک جاده به منارها نگاه شود یک منار که ظاهراً در معرض خطر دیده میشود با دو کیبل بسته شده است که مبادا با فروریختن آن عابرین روی جاده متظرر شوند اما این کار موقتی است .
در قسمت وسطی یکی از منار ها سوراخ ی به چشم میخورد که زینه های داخل منار از آن معلوم میشود.
این سوراخ تحفه ی از یک حمله نظامی نیروهای اشغال گر روس در دهه هشتاد میلادی به این منار باقی مانده است .
باشده گان محل میگویند : جامعه جهانی و دولت "افغانستان" تا حال توانایی این را بدست نیاورده اند که تنها این سوراخ را پت نمایند چی اینکه سرک را بسته کنند.
اما هراتیان "اسماعیل خان " را که میان عده از شهروندان به "امیر" ملقب است ، مقصر اصلی میدانند ، آنان باور دارند که موصوف با استفاده از پول عاید یک ساعته گمرک "هرات" که معادل به سه ملیون افغانی میشود میتوانست هم منار متضرر را ترمیم نموده و همچنان جاده جدید دور تر از منار ها اعمار میکرد.
لیکن اگر دولت" افغانستان" و"یونسکو " به این محل تاریخی جهان توجه جدی تر نه نمایند با انکه کشور
"ناروی "360000 دالر نارویژی به منظور نگهداشت و ترمیم این منارها اخیراً پرداخت نموده است این منار ها از بین خواهد رفت .
اقتصاد دانان عقیده دارند که این پنج منار را تنها سرمایه معنوی هراتیان نه میتوان شمرد بلکه این منار ها دقیقاً مشابه به فابریکه های تولید پول هم هستند آن اینکه ، در صورت شامل شدن آنان به نقشه جهان گردی بین المللی سالانه هزان تن از جهانگردان از نقاط مختلف جهان به دیدن آن میایند و هزان فرصت کاری نیز برای باشنده گان این شهر مساعد خواهد شد .
اشاره: در ويرايش اين نوشته هيچ دخالتی از طرف کابل پرس? صورت نگرفته است. از خوانندگان می خواهيم تا نظرشان را درباره ی نگارش اين نوشته نيست ابراز دارند.
پيام‌ها
17 آگوست 2007, 01:41, توسط اجمل
آقای جلازی سلام بر شما
از این یک جوان پشتون برای فرهنگ و آثار تاریخی افغانستان ارزش قایل است بسیار خرسندم. امید وارم این امر در بین سایر پشتونها نیز کسترش پیدا کند
17 آگوست 2007, 04:02, توسط Afghan
من برخورد دلسوزانه اين هموطن بااحساسم اقاي ميرويس جلالزي را قلبا مي ستايم. واقعا تکاندهنده است که سرمايه بزرګ کلتوري-فرهنګي ما در برابر چشمان ما دارد بسوي نابودي ميرود وما نشستيم و انرا نظاره ميکنيم.ستايش ميکنيم کار مسوولين سايت کابل پرس? را که به همچو مطالب که در ان علايم برخورد مسولانه دربرابر دارايي عامه نهفته ميباشد،اقبال چاپ ميدهند.اين يک واقعيت مسلم است که در دنياي امروز توريزم و جهانګردي قلم اول عوايد برخي کشور ها را تشکيل ميدهد که درين زمينه ميتوان از مصر،ترکيه و ايتاليا ياد کرد. امروز هزاران جهانګرد ازسراسرجهان به ديدن اهرام هاي مصر،مساجد شهر استانبول و ساير اثار تاريخي دوره عثمانيها در ترکيه ،کليساها ي شهر روم و ستديوم تاريخي ان و برج پيزا در شهر پيزاي ايتاليا،برج ايفل پاريس،ساعت بيګبين لندن،مجسمه ازادي شهر نيويورک،ديوار تاريخي چين،تاج محل شهر اګره هندوستان ،ابشار نياګارا و غيره مي شتابند و مبالغ هنګفتي ازين ناحيه عايد عوايد ملي همچو کشور ها ميګردد.بنده که خوشبختانه اقبال مشاهده اثار و بنا هاي تاريخي فوق الذکر را داشته ام، همواره در اثناي ديدار اين نقاط تاريخي،بنا هاي تاريخي وطن عزيز خودم افغانستان در برابر چشمانم مجسم ګرديده و به حالت زار و پريشان شان حتي ګريسته ام.ما سخت ارزومنديم تا مسوولين اطلاعات و فرهنګ شهر هرات و همچنان وزارت اطلاعات و فرهنګ در زمينه عکس العمل نشان دهند و با ارسال نامه يي به سايت محترم کابل پرس به رفع تشويش هاي ما ازين ناحيه بپردازند.
17 آگوست 2007, 05:02, توسط سهیل : فرانکفور
او برادر!
این جنگ سالاران تنها دشمنمان مردم ما نه بلکه مثراث های فرهنگی ما را نیز از بین بردند .
بت های بامیان ، و صدها قلم از اثار تاریخی کشور ما نخست ویران شد و بعداً پارچه های آنان در بازار های پاکستان به فروش گذاشته شد.
من از شما سپاس مینمایم که حد اقل در اندوه منار های هرات یک چند سطر نوشته کردید .
17 آگوست 2007, 14:14, توسط داریوش شیذر ارانی
خبر دردناكي بود. از بين رفتن و تخريب آثارباستاني مسلماً اولين و بدترين تاثيرش را در زندگاني مردم مي‌گذارد. افغانستان كشوري زيبا، كهن، و داراي جاذبه‌هاي فراوان سياحتي و گردشگري ميباشد. و اگر امنيت به طور كامل در افغانستان حكمفرما مي‌شد و سايه طالبان از سر اين مردم شريف رخت برمي‌بست حال افغانستان مي‌توانست ثروتي سرشار از توريست به دست بياورد. ثروتي كه مي‌توانست كمك كننده براي باز سازي افغانستان باشد.
خود من اگر روزي احساس كنم كه امنيت در افغانستان برقرار شده ترجيح مي‌دهم به جاي مسافرت به دبي و سوريه و لبنان به افغانستان بيايم. اميدوارم دولت و مردم افغانستان فكري به حال اين مساله مهم بكنند تا اين مناره‌ها به سرنوشت مجسمه بودا دچار نشوند. فرو ريختن مجسمه بودا براي من باور كردني نبود با اين كه از طالبان هر عملي قابل انتظار بود. اما هرگز تصور نمي‌كردم و باور نكردم كه طالبان دست به چنين عمل ابلهانه‌اي بزند.
17 آگوست 2007, 23:56, توسط فرزاد
حفظ ابدات تاریخی یکی از مسوولیتهایی است که همه موظف به نگهداری ان هستند وهمه در ان سهیم هستند.واما منار های تاریخی شهر هرات یکی از انها که نزدیک سرک است حالت عادی ندارد ویک کم مایل است ودر چندمحل اسیب هم دیده اگر برای حفظ ان مسوولین چاره ای نیندیشند امکان فرو ریختن ان خیلی زیاد است .مسوولین باید تمام مناره ها را مانند سابقش کاشی کاری ومرمت کنند که از فرسایش ان در مقابل باد وباران جلوگیری بعمل اید.
20 آگوست 2007, 00:41, توسط تراب
نظریات ارزشمنددرمقاله وپاسخ خوانندگان قابل تایید است وچه بهتر اینکه اقای فرزاد هم درمورد نظر بدون جانبداری ارایه نموده اند که قابل قدر است .بهتر خواهد شد که وزارت اطلاعات وفرهنگ از خواب غفلت بیدارشود وجلوفروریختن منار های هرات را بگیرد هنوزهم وقت است که اقدام لازم صورت گیرد که خدای ناخواسته وخدای ناخواسته یکروز از رسانه ها چنین یک خبر را بشنویم <با تاسف عمیق اطلاع گرفتیم که یکی از منارهای تاریخی درشهر هرات به اثر موجودیت سرک عمومی درکنار ان و اینکه قبلا میلان پیدانموده بود فروریخته و با عث زخمی شدن وهلاکت یک تعداد از هموطنان ما گردیدکه از این بابت به نمایندگی از دولت ومردم افغانستان وزارت اطلاعات و فرهنگ تاسف عمیق خود راابراز نموده فروریختن منارتاریخی هرات را ضایع بس بزرگ فرهنگی ونابودی یکی از میراث های نیاکان خود میداندوبرای تحقیقات بیشتر هیاتی از طرف جناب وزیر صاحب تعین شده است تا از محل حادثه هرچه زودتر دیدن نموده گذارش شانرابه مقام وزارت ارایه نمایند> . خدانکند که چنین روزی فرا رسد
30 آگوست 2007, 01:34, توسط شعیب شایان تیموری
سلام دوستان
از نویسنده این مقاله تشکر می کنم که به یک موضوع حیاتی پرداخته اند،زیرا واقعآ آثار باستانی افغانستان و از جمله هرات در معرض خطر هستند. اما در قسمت اول مقاله اشاراتی شده است که خالی از واقعیت است. نویسنده محترم فرهنگ هرات را متاثر از فرهنگ ایران خوانده اند،بدون اینکه درک درستی از فرهنگ هرات داشته باشند.در نگاه اول به ذهن انسان می رسد که هرات شهری جدا بافته از افغانستان است و دیگران بر آن مسلط هستند،کسانی هم که در آنجا حکم رانی داشته اند نیز غلامان حلقه بگوش ایرانی ها بوده اند. شاید این درست باشد که بعضی مسائل فرهنگی مشابهی در هرات و در ایران وجود دارد،اما اینها هیچ کدام بار منفی ندارند. به عنوان مثال اگر هراتی ها شهر خود را پاک نگاه می کنند،و لو اینکه این فرهنگ را از ایران هم تقلید کرده باشند،آیا کار بدی کرده اند؟ اگر هراتی ها کتاب زیاد می خوانند و به مسائل فرهنگی علاقه مند هستند،آیا کار بدی کرده اند؟ اگر هراتی ها لهجه خود را که به مانند این لهجه در هیچ جای ایران وجود ندارد، و فقط مختص به هرات است،کار بدی کرده اند؟ عده ای به غلط و اشتباه لهجه هراتی ها را ایرانی می دانند که این گفته کاملاً غلط است. به هر امید دارم نویسنده محترم همان طوریکه با حس وطن دوستی از تخریب آثار باستانی تشویش دارند به سایر مسائل نیز توجه داشته باشند.