سلیمان لایق با همه تاریک بودن چهره اش در بعد تعصب لسانی و قومی ، در نگارش و چاپ دویمه سقوی هیچ دستی نداشته است

من دراینجا در باره ی محتوای
کتاب چیزی نمی نویسم به دو دلیل، یکی این که
: درمورد محتوای این کتاب بار بار از سوی
هموطنان ما مطالب به رشته ی تحریر درآمده
است. دوم این که : از خواندن هیچ اثری برابر
به کتاب سقاوی دوم برایم «تهوع» دست نداده
است. اینجا صرف اشاره ای دارم به قسمتی از
نوشته ی محترم مزاری زیر نام«راهکار های
سقاوی دوم »که در همین یکی دو روز در سایت
پر خواننده و بسیارخوب کابل پرس^? به نشر
رسانیده است و هم اشاره ی کوتاه دارم
درباره ی یک نظر که از سوی یکی از دوستان به
نام « مه کوه نازونه جانانه » که در پای
همان مقاله آمده است .

آقای مزاری در قسمتی
از نوشته اش می نویسد: « به گمان اغلب
سلیمان لایق این طرح و برنامه را نخستین
بار در آلمان و برای دوم و سوم در پاکستان
آذین چاپ داد...» این جا به عرض برسانم تا
جایی که به من معلوم است سلیمان لایق با همه
تاریک بودن چهره اش در بعد تعصب لسانی و
قومی ، در نگارش و چاپ این اثر هیچ دستی
نداشته است . و بازهم تا جایی که من آگاهی
دارم این اثر یک نویسنده ی اصلی و چند
نویسنده ی فرعی داشته است .نویسنده ی اصلی
کتاب همانا اسمعیل یون می باشد. من چند بار
این اسمعیل یون را در کابل در زمان حاکمیت
پرچمی ها از نزدیک دیده بودم .

وی در
سازمان جوانان در بخش اقوام و قبایل آن
سازمان کار می کرد و ازتربیه یافته های دست
برهان غیاثی است . تا جایی که من این آدم را
می دیدم ،اگاهی و فهم او موازی با نظافتش
قرار داشت !

نویسنده گان فرعی کتاب جمعی از
نویسنده گان پشتون ما هستند، مانند: 1ـ
مرحوم پوهاندعبدالشکور رشاد، 2 ـ حبیب الله
رفیع ، 3 ـ زلمی هیواد مل « فعلاً مشاور ارشد
کرزی در امور فرهنگی » ، 4ـ زرین انزور«
فعلاً مشاور در بخش چاپ کتب وزارت تعلیم و
تربیه» ، 5 ـ داکتر خوشحال روهی « مشاور در
کاخ ریاست جمهوری کرزی» . قابل یاد آوری است
که این داکتر خوشحال روهی فرزند زنده یاد
استاد صدیق روهی است.

مرحوم پوهاند صدیق
روهی یکی از ادبیات شناسان وارسته و قابل
احترام بود و از خصوصیات آن مرحومی یکی آن
بود که ذره یی از تعصب لسانی و قومی در وی
وجود نداشت، با تاءسف که از چنان پدر
بزرگوار چنین فرزند غرق در تعصب به جا
مانده است. کتاب سقاوی دوم پس از آن که به
کوشش نویسنده گان فوق به رشته ی تحریر
درآمد به سرمایه ی مالی « دافغانستان د
کلتوری ودی تولنه» که مرکز آن در شهر « کلن
» کشور آلمان قرار دارد ، در شهر پشاور
پاکستان چاپ گردید.

باید فراموش نکرد که
گرداننده گان مهم این کانون فرهنگی
عبارتند از آقایان : زلمی هیواد مل ، داکتر
خوشحال روهی ، زرین انزور ، باری جهانی ،
طارق رشاد فرزند پوهاند رشاد، واحد نظری
فعلاً رییس رادیو تلویزیون ملی وهاب سرتیر
آصف بهاند ، اکبر کرگرو چند تای دیگر.
در باره نظر یکی از دوستان به نام « مه کوه
نازونه جانانه » که گفته است : « سلیمان
لایق در زمان حکومت مرحوم داکتر نجیب بسیار
کوشش کرد تا این نمایشنامه را به چاپ
برساند ، یعنی حزب دمکراتیک خلق مانع آن
نشر آن شد...» این گپ هیچ حقیقت ندارد زیرا
بخش اعظم کتاب « سقاوی
دوم »درباره ی حوادث کشور بعد از افتادن
کابل به دست مجاهدین، مخصوصاً زمان ربانی و
کوبیدن آ ن زمان است ، در زمان داکتر نجیب
الله کجا آن حوادث رخ داده بود؟