اشتباهات جامعه ی جهانی در افغانستان

حالا كه ماه ها از اين تصميم مي گذرد،‌ تازه نيروهاي ناتو متوجه شده اند كه نيروهاي امنيتي افغانستان با هزاران مشكل از جمله بي سوادي و نداشتن درك و فهم درست از مسايل امنيتي،‌ روبرو مي باشند. دقيق مانند اشتباه در مورد جنگ با طالبان. هر چند پس از شكست رژيم طالبان ايجاب مي كرد كه در قدم نخست،‌ به موضوع آموزش نيروهاي افغانستان و جوانب مختلف امنيت در افغانستان، توجه جدي صورت مي گرفت، كه نگرفت.

گتی ایمیج

اشتباه كشورهاي خارجي از ابتدا در اين بود كه مصارف هنگفت مالي را صرف براي نيروهاي خارجي در نظر گرفتند و آموزش نيروهاي افغانستان را به فراموشي سپردند. به طور نمونه مصرف ماهانه نظاميان آمريكايي در افغانستان در حدود 5.7 ميليارد دالر مي باشد كه با اين حساب اگر از مصارف كل نيروهاي ناتو با اين ميزان بسنجيم، ماهانه مصارف نظامي نيروهاي ناتو در افغانستان در هر ماه بايد 8.55 ميليارد دالر، و سالانه اين ميزان به 102.6 ميليارد دالر مي رسد. در حالي كه يك چهارم اين مقدار پول مي توانست تا چهار سال پيش نيروهاي نظامي افغانستان را از نگاه كميت و كيفيت به حد خود كفايي برساند و اين بزرگترين اشتباه نيروهاي ناتو در هشت - نه سال ماموريت شان در افغانستان است.

ظاهرا جنرال ويليام كالدويل از اين مشكل تاجاي سر در آورده است، براي همين نيز به جلسه رم شركت كرده است تا براي نماينده گان كشور هاي كمك كننده به افغانستان بگويد كه براي آموزش نيروهاي افغانستان مربي هاي بيشتري به افغانستان اعزام كنند. او به خبرنگاران گفته بود كه اگر اين مشكل حل نشود، نبود مربي در افغانستان به مفهوم عدم انتقال مسووليت هاي امنيتي به نيروهاي افغانستان است. وي تاكيد كرده است كه انتقال مسووليت زماني امكان پذير خواهد بود كه مربي هاي بيشتر براي آموزش نيروهاي افغانستان،‌ به اين كشور فرستاده شود.

اين اظهارات و نگراني ها در حالي صورت مي گيرد، كه حامد كرزي چندي پيش گفته بود كه نيروهاي افغانستان تا سال 2014 قا در خواهند بود كه مسووليت امنيت افغانستان را به طور كامل به عهده بگيرند. و حالا به نظر مي رسد، كه اين اظهارات نيز تا حدي با عجله صورت گرفته و اگر قرار باشد كه آموزش نيروهاي افغانستان به همين منوال به پيش برود،‌ اين كار نمي تواند عملي باشد.

با توجه به مشكلات افغانستان،‌ به نظر مي رسد كه حدود پنج صد هزار نيروي نظامي براي تامين امنيت در افغانستان ضرورت است،‌ در حالي كه گزارش نهاد هاي امنيتي حاكي از آنست كه تا هنوز ارتش افغانستان فقط در حدود 136 هزارسربازونیروهای پلیس افغانستان نزدیک به 119 هزارمیرسند. با اين حساب كل نيروهاي آموزش ديده ارتش و پوليس افغانستان از مرز 255 هزار تجاوز نمي كند، در حالي كه اين آمار ها بدون در نظر گرفتن مسايل دیگر چون؛ فرار سربازان، از صفوف ارتش و پوليس بيرون داده شده است. بر اساس برنامه از پيش تعيين شده قرار است كه تا جولاي سال 2011 ارتش افغانستان به 171 هزارو ششصد نفر و پوليس ملي به 134 هزار نفر افزايش يابد.

و اما اشتباهات جامعه جهاني:

جامعه جهاني در ابتدا دچار يك اشتباه بزرگ استراتيژيك در مورد افغانستان به ويژه در مورد مسايل امنيت در این کشورگرديد. در جلسه بن،‌ براي افغانستان مسئله ورود نیروهای طالبان والقاعده از مزرهای طولانی این کشور با جنجالي ترين كشور منطقه يعني پاكستان که درحدود 2400 كيلومتر میرسد با بي پروایی تمام گذشتند وبرای امنیت مرزها تنها هفتاد هزار نيروي نظامي در نظر گرفته شد؛ حال نتايج آن بی پروایی پس از نه سال، جنجال بر انگيز ترين و پر درد سر ترين موضوع، براي كشورهاي عضو ناتو شده است.

اشتباه دوم اين نيروها توجه نكردن به تمويل و تجهيز نيروهاي بود كه پس از اين جلسه در افغانستان شروع به كار كرد. آمارها نشان مي دهد كه معاش هفتاد سرباز افغانستان معادل معاشي است كه يك سرباز خارجي در افغانستان دريافت مي كند،‌ و طبيعي است كه در چنين حالتي نمي توان انتظار داشت كه اين نيروها در مقابل گروهاي مخالف دولت بجنگند، و يا از صفوف پوليس و ارتش كشور فرار نكنند.

اشتباه سوم نيروهای ناتو استراتيژي گرفتن وساختن؛ بود. يعني نيروهاي ناتو يك منطقه را از وجود طالبان پاك مي كردند،‌ يك مقدار هم بازسازي و كمك به مردم محل بعد از جنگ صورت مي گرفت،‌ و دوباره بدون اين كه توجهي صورت بگيرد،‌ اين منطقه به نيروهاي امنيتي افغانستان سپرده ميشد،‌ كه نه از تجهيزات لازم برخوردار بودند،‌ و نه انگيزه لازم جنگي و دفاع از كشور را داشتند،‌ و نه هم از معاش و آموزش لازم، بهره اي داشتند. براي همين است كه طالبان در 9 سال گذشته به راحتي توانستند بر نيروهاي افغانستان و يا جاهاي كه توسط نيروهاي ناتو پاكسازي شده،‌ دو باره غلبه نموده و منطقه را در اختيار خود قرار دهند و در نهايت زمانبندي خروج نيرو هاي خارجي از افغانستان،‌ كه آن هم بدون بررسي و مطالعه دقيق اوضاع در افغانستان صورت گرفت.

هر چند زمان بندي كه از سوي بارك اوباما براي خروج نيروهاي آمريكايي صورت گرفت، در ابتدا سوالات و نگراني هاي را در اين مورد كه حالا به يك مسئله ی جنجال بر انگيز،‌ تبديل گرديده است، بوجود آورد، اما محاسبات نيروهاي ناتو اين بود كه تا سال 2011 مي توانند به قدر كافي نيرو هاي افغانستان را آموزش بدهند. در آن زمان روزنامه هاي غربي اين تصميم را تكان دهنده توصيف كردند،‌ روزنامه فارن پاليسي در يكي از شماره هاي خود گفته بود كه: "آغاز خروج نيروهاي آمريكايي از افغانستان با يك حقيقت تلخ به پيش مي رود، يعني نيروهاي افغانستان از هيچ نگاه براي پذيرفتن مسووليت هاي امنيتي خود آماده نيستند و اين كار مي تواند شكست آمريكا و ناتو را در افغانستان مشخص سازد". اما در عوض نيروهاي ناتو اظهار داشتند كه برنامه آموزش نيروهاي افغانستان را روي دست دارند و اين كار در كوتاه مدت نتايج خوبي خواهد داشت.

در اين كار مشكلات زياد وجود دارد. اگر آموزش نيروهاي افغانستان با سرعت به پيش برود،‌ احتمال اين وجود دارد كه تعداد آنها با معيار هاي ناكافي و ناقص همراه گردد، چون نمي توان قبول كرد نيروهاي كه هنوز سواد كافي براي خواندن و نوشتن ندارند يك شبه تبديل به قوي ترين و ورزيده ترين نيروهاي نظامي منطقه گردند كه بتوانند با تروريزم مقابله كنند.‌ آمار هاي نشر شده نشان مي دهد كه بيشتر از چهل درصد نيروهاي امنيتي افغانستان از داشتن سواد بي بهره اند، و يك بخش از اين نيروها تازه زير پوشش برنامه هاي سواد آموزی قرار مي گيرند. در اين صورت علاوه بر نارسايي ها در سيستم قضايي و حكومت داري افغانستان،‌ پروسه اي ايجاد نيروهاي افغانستان نه به يك پيشترفت،‌ بكله به يك معما تبديل خواهد شد، و این خود به خود آمريكا و متحدينش را به شکست در جنگ افغانستان نزدیک خواهد کرد.

مي پذيريم كه افغانستان امروزي با افغانستان 9 سال پيش تفاوت هاي زيادی دارد، اما به اين معنا نيست كه قبول كنيم سيستم در افغانستان تغيير كرده است. از طرفي ديگر نيروهاي ناتو نبايد افغانستان را با عراق اشتباه بگيرند، افغانستان فاقد تمام زير ساختهاي حكومت داري،‌ سيستم امنيتي و اقتصادي است. افغانستان نياز به پشتوانه قوي اقتصادي و امنيتي دارد كه نه با اين درآمد و نه هم با اين نيروي امنيتي اين نياز ها بر آورده مي گردد. و از طرفي هم ناتو بايد بداند كه کشورهای منطقه وازجمله ایران وپاکستان؛ به هر صورت ممكن تلاش مي كنند‌، اوضاع در افغانستان خراب باقي بماند ونظام امنيتي افغانستان،‌ يك نظام فرسوده،‌ بيمار و ضعيف باشد، که اين نه به نفع افغانستان است و نه هم به نفع جامعه جهاني.

افغانستان 9 سال پس از جنگ آمريكا برضد تروريسم، همچنان از بسياري مشكلات غيرقابل حل نظامي چون افزايش شورشهاي متمركز در مناطق روستايي رنج مي‌برد. پناهگاههاي امن براي شورشيان در پاكستان بخصوص در مرزهاي اين كشور با افغانستان رو به افزايش است، ضعف و ناتواني دولت افغانستان در انجام ماموريتهاي امنيتي و عمراني‌اش اين مشكلات را مضاعف كرده و لازم به ياد آوريست كه تجارت مواد مخدر و تخريب زيرساختها در اين كشور در حال افزايش است.

افغانستان بايد كمك جدي شود و به نيازهاي شهروندانش پاسخ گفته شود، با فساد و تجارت مواد مخدر مقابله جدی صورت گیرد. همين طور سیاستمداران، پالیسی سازان و استراتيژيستهاي امریکا و ناتو باید این حقیقت را بپذیرند كه امنيت در افغانستان بايد توسط افغانستانی ها تامين گردد،‌ اين كار نياز به سرمايه گذاري درست و لازم بالاي نيروهاي این کشور دارد و در اين ميان حکومت افغانستان باید به متحدین نظامی این کشور بگوید که چگونه روند آموزش برای نیرو های افغانستان لازم است، در غیر آن ماموریت فعلی بین المللی در افغانستان با ناکامی همراه خواهد شد.