مسعود زير آتش جاسوسان

من از نخستين ايامي كه به جبهه پنجشير پيوستم، متوجه شدم كه جبهه كوچك مبارزه بر ضد نيروهاي دولتي و شوروي در پنجشير، در مقايسه با گستره تهاجم و آتش از زمين وهوا، با خطرات زنده و گريز ناپذير روبه رو است. اما به اين نكته به ظاهر مكتوم نيز واقف گشتم كه رشته هاي نا مرئي يك شبكه پيچيده اطلاعاتي، بدون نشاني و دستگاه هاي قابل تثبيت، ساختار ناموزون و متغيير روابط جنگجويان را درداخل و درمناطق خارج از دره پنجشير، در كنترول خود دارد. اين را نمي دانم كه مسعود چه گونه تصميم گرفت تا مرا در رأس اختيارات شبكه بازجويي هسته استخباراتي قرار داد. حالا به اين نتيجه مي رسم كه شايد مسعود، حس ترديد، سرعت گمانه زني با نوعي قاطعيت را در رفتار من نسبت به جاسوس ها و خرابكاراني كه با اشكال عجيب دربدنه جبهه زرق مي شدند،‌ تشخيص داده بود.

مركز عمليات استخباراتي من در اتاقي نسبتاَ پيش پا افتاده موقعيت داشت. به زودي درك كردم كه سر رشته اصلي صد ها شبكه انفرادي در سطح داخل و خارج از جبهه،‌ منحصراَ با مسعود پيوند داشتند. قبل از آن كه پروژه ي را تحت كار مي گرفتم، تمامي لايه هاي اطلاعاتي من به طور مرموزي به مسعود منتقل مي گشت. او از هر برنامه ي كه به منظور كشف و پي گيري نقطه حركت افراد مظنون روي دست مي گرفتم، مطلع مي بود. اين وضع، تا ميزان زيادي مرا سرخورده مي كرد. حتي بارها فرض را برين مي گذاشتم كه مسعود،‌ دستگاه هاي پيشرفته ي را در ميان بدنه ديوار هاي دفتر كار و يا در مكان مخصوص ديگري جا گزاري كرده است. البته هرچه اين فرضيه ها در ذهن من پيشرفته تر مي شدند،‌ به اين نكته يقين مي كردم كه مسعود بر من اعتماد ندارد. اين وضعيت، از قدرت اراده من در امر به دام اندازي خرابكاران هيچ چيزي كم نمي كرد.

يك شب در هوتل كوچك واقع در "پل بازارك" ( 1- بازارک، منطقه ای در 35 کیلومتری پنجشیر که دارای 21 روستا و فعلا مرکز ولایت پنجشیر می باشد. )تنها گردش مي كردم. تاريكي غليظي بر فضا حاكم بود. حس شنوايي من عادتاَ در تاريكي حساس تر مي شد. زمزمه بي پايان درياي پنجشير، در چنين مواقعي، هيچ گاه مانع شنيدن صدا هاي ديگر نمي شود. از آن سوي پل صداي نا منظم پاي كسي به گوش آمد. به تجربه دريافته ام كه صداي گام هاي يك فرد عادي ،‌ شك و گمان را بر نمي انگيزد، اما آهنگ قدم هاي يك فرد مظنون در بهترين حالت،‌ نا منظم است. در تاريكي صدا زدم:

• كي هستي؟

آهنگ گام هاي فرد ناشناس كمي آهسته شد. بارديگر صدا زدم:

• هر كسي هستي از جايت تكان نخور!

صاحب گام هاي نا منظم تا از جا بجنبد،‌ خودم را در يك قدمي اش رسانيدم. مردي را در روشنايي باريك چراغ دستي مشاهده كردم كه صورتي سوخته و ريش ماش و برنج داشت و در مجموع چيزي غيرعادي از وجناتش پيدا بود. گفتم :‌ كي هستي؟

گفت: نامم مسلمين است.

به زودي دريافتم كه از شهرستان قره باغ است. پرسيدم: اين جا چه مي كني؟

منتظر نشدم تا پاسخ دهد و به سوي اداره تحقيق آمديم. در مسير راه، كاملا جرأت خود را از دست داده بود و به طور عميقي ساكت بود.

در اتاق بازجويي دست و پايش را بستم واز وي خواستم كه بدون فشار، ماجراي حضور خود را در يك چنين شب تاريك شرح دهد. روش بازجويي من ، تند، هيجاني و انباشته از ترس آفريني و غافلگيري بود. اين شخص مقاومت مي كرد. اما در نيمه شب،‌ مقاومتش را درهم شكستم و به سخن درآمد. مسلمين گفت:

يكي از اعضاي حزب دموكراتيك خلق،‌ به نام سنگر، مرا از جبل السراج (2- شهرکی درولایت پروان که درتقاطع دو دریای پنجشیر و سالنگ قرار دارد. زادگاه سخنسرای معاصر شعر و ادبیات فارسی، استاد خلیل الله خلیلی) به اين جا اعزام كرد تا احمد شاه مسعود را بكشم. مسلمين،‌ بوتل (شیشه) كوچكي را از لاي نيفه تنبانش بيرون كرد و گفت كه مأموريت من اين است كه خودم را ابتدا درنقش يك مجاهد وفاداربه مسعود ثابت كنم و سپس اين ماده را در ديگ خوراك او و دیگر مجاهدان بريزم و به سرعت از منطقه خارج شوم.

دستور دادم كه يك سگ را بياورند. سگ را حاضر كردند. ماده زرد رنگ داخل بوتل را در ظرفي ريختم و كمي آب به آن اضافه كردم. دهان سگ را چاك كرده و چند قطره از مواد داخل ظرف را دردهانش ريختم. با تعجب مشاهده كردم كه سگ در كمتر از يك دقيقه چرخي زد و جان سپرد. يك ساعت به اذان صبح باقي مانده بود. فكر كردم كه اگر روشنايي صبح فرا برسد،‌ اين جاسوس را از نزد من تحويل مي گيرند و بي مجازات مي ماند. به دستيارم ( پهلوان طاهر كه بعدا در پاكستان كشته شد) گفتم كه طناب محكم تر آماده كن. تصميم گرفتم قبل از آن كه همراهان مسعود ازين جريان مطلع شوند،‌ مسلمين را اعدام كنم. پهلوان با فوريت طناب آورد و آماده شديم تا مجرم را در عقب خرسنگ هاي كوه اعدام كنيم.

درين حال ناگهان سروكله چند نفر از محافظین مسعود پيدا شد. تا ازجا بجنبم،‌ يكي از آنان راست به سويم آمد و گفت:

آمر صاحب ( آمرصاحب، اصطلاحی است که از دو کلمه آمر وصاحب گرفته شده است. امر، یک رتبه اداری است وصاحب کلمه ای است که برای احترام به کار می رود. این واژه از هند وارد زبان معمول درافغانستان شده است و معنی محترم یا جناب را می دهد. مسعود را همه مجاهدین "آمرصاحب خطاب می کردند. حتی وقتی بعد از پیروزی مجاهدین، درسال 1371، مسعود به حیث وزیر دفاع کشور کار می کرد، اجازه نداد او را وزیر صاحب خطاب کنند و گفت: من همان آمرم!)گفته است اين شخص را نزد خودش ببريم!

حيرت زده شدم! غير از خودم،‌ هيچ كسي ازين جريان آگاهي ندارد. اين ها ازكجا فهميده اند كه من در تاريكي شب، جاسوس را به دام آورده ام؟ جرقه ي از اميدواري در چشمان فرد مجرم روشن شد. مغزم منفجر شد و به افرادش گفتم كه مسئوليت اين نفر به دوش شماست.

صبح به قرارگاه مسعود رفتم. با صراحت لهجه هميشگي گفتم:

من عادت به تملق گويي ندارم. نيامده ام سخناني بگويم تا از من خوش شوي... من خودم را نسبت به امنيت تو و مردم ما مسئول مي دانم كه هر چه را لازم بدانم انجام دهم .

بوتل زهررا از جيب بيرون كرده و مواد داخل آن را برايش تشريح كردم. مصرانه خواستم كه فرد مجرم را بايد به جزاي اعمالش برسانيم. احمدشاه مسعود با لحني جدي و مصمم گفت:

من جاسوس را خودم اعدام كردم.

به سخنان مسعود قناعت كردم. مدتي ازين ماجرا سپري شد. يك شب در روستاي آستانه( روستایی از توابع بازارک که درچهل کیلومتری دره پنجشیر قرار دارد) سرگرم گشت زنی شبانه بودم كه روشنايي گريزان چراغ دستي را در فاصله صد متري مشاهده كردم. به سرعت نزديك رفتم. مشاهده كردم كه يك شخص در حالي يك بوجي ( کیسه) را روي شانه هايش حمل مي كرد،‌ از دامنه كوه بالا مي رفت. فرد ديگري نيز او را همرايي مي كرد. چراغ انداختم و فوري دستور توقف دادم. فرد دومي ناگهان به سوي روشنايي چراغ برگشت و من چهره پهلوان طاهر را شناختم. گفتم:‌

چه مي كني ... كجا مي روي درين وقت شب؟

پهلوان دست پاچه شد. نفر اولي كه بوجي به پشت به سوي كوه روان بود،‌ دمي ايستاد و نور چراغ من به صورتش افتاد!

اوه! چه مي ديدم؟!

اين فرد همان مسلمين جاسوس بود كه احمدشاه مسعود با قاطعيت گفته بود كه او را با دستان خودش اعدام كرده است!

پهلوان طاهر را تحت فشار گرفتم و او جريان قضيه را برايم شرح داد. او گفت :

از همان شب اول كه مسلمين را از نزد تو به قرارگاه آمرصاحب آوردند،‌ آمرصاحب چند دقيقه با وي گپ زد و بعد از آن،‌ او را به من سپرد و گفت:

چند روزي درجايي نگهداريش كن تا كسي خبر نشود. مشتاق ريش هايش را كنده است و هر جايي كه برود،‌ مجاهدين بالايش مشكوك مي شوند. بعد از آن ريش هايش رسيد،‌ او را از حریم جبهه خارج كن كه برود. خودش گفته است كه توبه كرده است و از خدا مي ترسد.

سخت تكان خورده و جريحه دار شده بودم. مسعود حقيقت را از من پنهان كرده بود. احساس بيهوده گي بر من حاكم شد. با خود گفتم كه اگر آمر،‌ اين رفتارش را ادامه بدهد،‌ جبهه به زودي از درون فرومي پاشد. از اتاقي كه در آن بودم تا يك قرارگاه نزديك تر،‌ فاصله كمي بود كه ارتباط آن به وسيله تلفن صحرايي تأمين مي شد. من به سرعت سيم تلفن را قطع كردم و از آن طناب درست كردم و دست هاي مسلمين را سفت و سخت بستم. فكر كردم كه كجا اعدامش كنم؟ كمي پائين تر از يك دامنه،‌ حفره بزرگي بود كه ساكنان روستا معمولا از آن جا گل وخاک مورد نياز خود را براي ساختن خانه و گلكاري بام ها تأمين مي كنند. مسلمين را درون حفره انداختيم تا با سيم تلفن خفه اش کنم. مسعود در منطقه دور تر از آستانه به سر مي برد. مي دانستم كه ازين اقدام من نیز نه حالا که بعد ها مطلع خواهد شد. درون حفره پریدم که با سیم تلفن گردنش را قطع کنم. گفتم؛ حالا مسعود نیست که رهایت کند؛ اما صدای پا به گوشم خورد. به عقب که نگاه کردم، بادیگارد های مسعود درعقب ما ایستاده بودند!

برنامه من ناکام شد؛ اما چند روز بعد حادثه ای پیش آمد که درچند قدمی مرگ قرار گرفتم.

من بی خبر از وقایع بعدی،‌ در منطقه ملسپه( ملسپه روستایی از توابع بازارک) ايستاده بودم كه مسعود سوار بر يك موتر والگاي روسي كه به تازه گي غنيمت گرفته شده بود،‌ در صحنه نمودار شد. اين نخستين موتري بود كه در جبهه پيدا شد و مسعود از آن استفاده مي كرد. فرمانده ذبيح الله خان شهيد( ذبیح الله خان فرمانده عمومی ولایت بلخ درشمال کشور، از دوستان نزدیک مسعود که درسال 1367 ترور شد) نيز در سيت كنار راننده نشسته بود و مسعود راننده گي مي كرد. من به سرعت به نقطه ای در پائین تر از ساحل دريا لغزيدم و ظاهراَ خود را با يك قلاب ماهيگيري مصروف نشان دادم. جاده خاكي با لب دريا فاصله بسيار كمي داشت. ناگهان غرش موتر نزديك شدو من به عقب نگاه كردم. موتر با سرعتی دیوانه وار به سوی من می تاخت. اگر تا چند ثانيه،‌ خودم را به يك سو پرتاب نكرده بودم،‌ موتر والگا از روي سرم مي گذشت! مسعود واقعاَ موتر را به قصد كشتن من به تندي كج كرده و مي خواست مرا زير بگيرد! دست انداختم از دستگيره در موتر گرفتم تا به دريا سقوط نكنم. موتر توازن خود را از دست داد و با صدايي وحشتناك متوقف گشت. من از مرگ حتمي رها شده بودم اما مسعود با چهره كبود وخشمگين از درون موتر به بيرون پريد. او را مانع شدند تا بر من حمله ور شود. مسعود به شدت ناراحت بود وحالت گريان داشت وپيوسته سرم داد مي كشيد:

چرا از خدا نترسيدي؟ چرا از خدا نمي ترسي ... مشتاق از خدا بترس ... قسم به خدا كه اعدامت مي كنم... اعدامت مي كنم.

خشونت تلخي در سيمايش جوش مي زد. من نيز در مقام دفاع از خود،‌ استدلال خود را به رخش كشيدم. گفتم:‌
من وظيفه دارم كه توو جبهه را از خطر حتمي نجات دهم. آمر صاحب،‌ تونبايد برمن تعرض كني. من خود را در امر نگهداري مردم وشخص خودت مسئول مي دانم.

خشم مسعود كاهش ناپذير بود و پيوسته با حالتي گريان انگشت تهديد به سوي من دراز مي كرد ومي گفت: تو پيش خدا مسئول هستي!

با خود گفتم: چرا بر من غضب شده است؟

او فریاد کشید: چرا آن شخص را کشتی؟ من او را رها کرده بودم. چرا از امر من سرکشی کردی؟

تازه فهمیدم که کسانی از روی حسد وغرض شخصی به من تهمت بسته بودند که وی مسلمین را کشته است.

گفتم: آمرصاحب! من او را نکشتم... او را افراد خودت با خود بردند...

معلوم شد که جاسوس را به اساس امر سابقه خودش از منطقه بیرون کرده بودند. اما من گفتم که جاسوس باید اعدام شود. اجازه نمي دهم كه جبهه دركام فاجعه سقوط كند. مسعود گفت:

شخصی که سزاوار کشتن نباشد، خدا نمی خواهد که کشته شود.