نخستین گزارش مقدماتی انتخابات

این ناظرین درجریان روزانتخابات و روزبعدی آن ازطریق فرستادن پیام های کوتاه تیلفونی وفرستادن گزارش ها ازطریق تیلفون معلومات گسترده ای را درمورد چگونگی انتخابات فراهم نموده اند.

دراین مقطع فیفا قادر است تنها یک بررسی ابتدایی یا مقدماتی را درمورد انتخابات 27 سنبله ارایه بدارد. ما ازتمام دست اندرکاران عرصه انتخابات ورسانه ها تقاضا می نماییم تا قضاوت نمودن درمورد پروسه را تا زمان تکمیل شدن و اتمام پروسه انتخابات با توجه به ابعاد مختلف آن خوددای کرده و بصورت مجرد از ارزیابی عمومی تمام پروسه خود داری نمایند.

اشتراک رای دهنده گان وترتیبات امنیتی که بدین منظورسازمان داده شده بود ازنقاط قابل توجه روزانتخابات بود. مخصوصاً با درنظرداشت پرخشونت ترین دوره مبارزات انتخاباتی، میلیون ها رای دهنده با شجاعت این مساله را که افغان ها طرفدارسرسخت دموکراسی اند به جهانیان به نمایش گذاشتند.

فیفا متأسف است که یک بخش عمده ای از رای دهنده گان به دلیل نا امنی وناتوانی های لوژستیکی ازحق اشتراک دراین پروسه محروم شدند. دراین مرحله سلامت وامانت داری درحفاظت از آرای ریخته شده ازجمله اولویت های اساسی نهاد های دست اندرکار انتخابات باید باشد.

امنیت:

حمله به افراد ملکی دست اندرکارپروسه انتخابات ازشاخص های دوران مبارزات انتخاباتی وجریان روزرای دهی 27 سنبله بوده، رای دهنده گان درحالی به پای صندوق های رای رفتند، که موارد گسترده ای ازتهدید وارعاب را ازطرف مخالفین مسلح حکومت وافراد زورمند حد اقل دردوماۀ قبل ازآن به تجربه گرفته بودند.

تلاش نیروهای امنیتی بخاطرجلوگیری ازاقدامات خشونت آمیزی که به صورت گسترده باعث اختلال پروسۀ رای گیری می گردید، قابل قدراست، با وجودآن تعدادی ازتهدیدات قبل ازانتخابات ومشکلات امنیتی درجریان روز انتخابات اتفاق افتاد.

ناظرین فیفا مواردعمده ای از حادثات امنیتی را حد اقل درنزدیکی ویا داخل 276 محل در32 ولایت کشورکه به صورت مستقیم پروسه رای دهی را ازطریق بسته شدن مراکزرای دهی ویا محدود شدن حضوررای دهنده گان متأثرساخت، ثبت نموده اند. این حادثات امنیتی بصورت جدی درولایت های بادغیس، بغلان، غزنی، قندهار، خوست، قندوز، کنر، لوگر، ننگرهار، میدان وردک و زابل اتفاق افتاده است.

طالبان ویا مخالفین مسلح بعضی ازمراکزرای دهی را درکنر،خوست وقندهارمنفجرویا مختل نمودند.این نیروها درولایت های بادغیس، بغلان، کندزو لغمان مراکزی را که درآن رای دهی صورت میگرفت موردهجوم قرارداده ومردم را که در این مراکزبرای رای دهی آنها بازشده بود، ازحق رای دهی محروم ساختند. حملات راکتی درمراکزپرنفوس ولایت های ننگرهاروکنرکه به منظور مختل ساختن پروسه رای دهی انجام شده بود، تعدادی ازافراد ملکی را شهید ومجروح نموده است. در بادغیس، بلخ و لوگر طالبان کارمندان انتخاباتی، ناظرین وکارمندان مطبوعاتی را اختطاف نمودند.این درحالیست که جسد سه کارمند ربوده شده کمیسیون انتخابات درولایت بلخ دیروزکشف شد.

زورمندان و حامیان شان بیشتر از 157 مورد عمل خشونت آمیز را در 28 ولایت کشور انجام دادند، که بیشترین این اعمال در ولایت های بادغیس، دایکندی، فاریاب، غزنی، غور، میدان وردک، پکتیا، پکتیکا، تخار، زابل و برخی از ولسوالی های کابل صورت گرفته است. در برخی از ولسوالی های دایکندی، غور، هرات و ننگرهار آنها جریان رای دهی را مختل نموده و اوراق و صندوق های رای دهی را در کنترول خود درآوردند.

مشارکت مردم:

با در نظر داشت تفاوت های عمده ای که در وضعیت امنیتی در 34 ولایت کشور وجود داشت، حضور و اشتراک مردم به همین منوال در نقاط مختلف کشور متفاوت بود. مناطقی که پایین ترین میزان مشارکت را تجربه نمودند، نا امن ترین مناطق در جنوب و جنوب شرق کشور بود.

میزان مشارکت مردم در سایر نقاط کشور به صورت عموم پایین بوده، اما مراکزی ولسوالی ها و ولایت ها در جاهایی که نیروهای امنیتی بیشتری مستقر شده بودند، نسبت به روستاهای که مخالفین مسلح حملات بیشتر را سازماندهی و اجرا کردند و یا زورمندان، رای دهنده گان را تهدید نمودند، پایین بود.

در برخی از ولایت های نا امن مناطقی نیز وجود داشت که در آن اشتراک مردم نسبت به انتخابات سال پیش، پر رنگ تر بود. مثلا ناظرین بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه حضور پررنگتر رای دهنده گان را در ولسوالی جاغوری ولایت نا امن غزنی در مقایسه با سایر ولسوالی های این ولایت گزارش دادند. ناظرین هم چنان در ولایت هلمند حضور بیشتر مردم را در مراکز رای دهی مرکز ولایت نسبت به آنچه قبل از انتخابات تصور می رفت، ثبت کرده اند.

بیشترین و پررنگ ترین حضور مردم در انتخابات در مناطق مرکزی افغانستان، ولایت های امن شمال و شرق کشور به ثبت رسیده است. ولایت های مانند بدخشان و بامیان بیشترین میزان مشارکت را هم در سطوح روستاها و هم در سطح مراکز شهرها و ولسوالی ها شاهد بوده است. ولایت های دایکندی، لغمان، ننگرهار و تخار نیز شاهد سطح بالایی از مشارکت مردم بوده است.

اشتراک زنان نسبت به مردان تقریبا در تمام کشور پایین گزارش شده است. این وضعیت در ولایت های نا امن جنوب و جنوب شرق جدی تر بوده است. مثلا در پکتیکا در تمام مراکز رای دهی که از سوی بنیاد نظارت شده است، هیچ رای دهنده زن دیده نشده است. حضور رای دهنده گان زن در مراکزی که در آن کارمندان زن مشغول اجرای وظیفه بودند نسبت به مراکزی که در آنها مردان به جای زنان اجرای وظیفه می کردند، بسیار بیشتر بوده است.

تخطی ها و تقلب ها:

موارد گسترده ای از تخطی و تقلب این بار نیز توسط ناظرین بنیاد در ولایت های مختلف کشور گزارش شده است. ناظرین، بیشتر از 300 مورد تهدید و فشار بر رای دهنده گان، کاندیدان، نماینده گان کاندیدان و ناظرین را از طرف زورمندان محلی در 34 ولایت کشور ثبت کرده اند. بالاترین موارد این تهدیدها در ولایت های بدخشان، فراه، فاریاب، غور، کابل، قندوز، ننگرهار، تخار، ارزگان و زابل گزارش شده است.

اکثر موارد تهدید و موارد تقلب در سراسر کشور از سوی افرادی صورت گرفته است که هنوز با گروه های مسلح غیرقانونی ارتباط داشته و یا خود فرمانده چنین گروه های اند. این افراد به صورت آشکار و بی رویه تلاش نمودند تا به آرای مردم دستبرد بزنند. این افراد مستحق تعقیب جدی عدلی و قضایی اند. در عین حال موجودیت این افراد سوال های جدی را در مورد موثریت پروسه خلع سلاح و ملکی سازی یا دی دی آر و دایاک یا جمع آوری اسلحه از نزد افراد غیر مسوول مطرح می کند. این مساله هم چنان نشانگر آن است که پروسه بررسی صلاحیت نامزدان ناقص بوده و از موثریت کافی در جهت شناسایی و رد صلاحیت این گونه افراد برخودار نمی باشد.

موارد تقلب ها به اشکال مختلفی مانند رای دهی به نیابت زنان از سوی مردان، رای دهی افراد زیر سن، استفاده کارت های رای دهی جعلی، رای دهی چند باره از سوی یک فرد و مداخله کاندیدان و یا مسوولین محلی در امور رای دهی صورت گرفته است. پرکردن صندوق ها تقریبا در 280 مرکز رای دهی در 28 ولایت کشور مشاهده شده است، که بیشترین موارد آن در ولایت های بدخشان، دایکندی، غور، هلمند، کابل، قندهار، کاپیسا، خوست لغمان، لوگر، میدان وردک، پکتیکا، ارزگان و زابل بوده است.

رای دهی مردان به جای زنان:

مشکل رای دهی مردان بجای زنان اکثراً در ولایات نا امن جنوب و جنوب و جنوب شرق کشور دیده شده که در آنجا ها زنان کمتر رای خود را به صندوق ها ریخته اند اما بیشتر آرای زنان در آن مراکز توسط مردان به صندوق ها ریخته شده که ناظرین فیفا موارد انرا در 390 مراکز رای دهی 24 ولایات کشور راپور داده اند. بسیاری از این موارد در محلات زنانه که کارمندان ذکور به جای زنان کارمیکردند، صورت گرفته است. موارد بیشتر و جدی ان در ولایات ارزگان، میدان وردک، هلمند، پکتیکا، پکتیا، خوست، لوگر ، کندهار، غور، زابل، بدخشان، کاپیسا،لغمان، دایکندی ؛ کابل ثبت گردیده است.

رای دهی زیر سن:

ناظرین فیفا در بیشتر از 1259 مرکز رای دهی در 31 ولایت کشور موارد رای دهی چندباره زیر سن را مشاهده کرده اند. موارد عمده ای آن در ولایت های بلخ، بامیان، دایکندی، فاریاب، غور، قندوز، لغمان، ننگرهار، پکتیا، پکتیکا، سرپل، تخار، ارزگان و زابل دیده شده است.

کارت های جعلی:

گزارش های رسانه ها مبنی بر چاپ کارت های رای دهی در کشورهای همسایه و تکثیر این کارت ها به منظور استفاده رای دهنده گان، سرخط خبرها در دوره قبل از انتخابات بود. با وجودی که نیروهای امنیتی چندین موارد از تلاش افرادی را که این نوع از کارت ها را در اختیار داشتند، جلوگیری کردند، اما در بسیاری از موارد افرادی که این نوع از کارت ها را در اختیار داشتند، بعد از شناسایی بدون تعقیب قانونی، رها شده اند. ناظرین بنیاد حداقل در 352 مرکز رای دهی در 22 ولایت کشور موارد استفاده از کارت های رای دهی جعلی را مشاهده کرده اند. بیشترین موارد استفاده از این کارت ها در ولایت های غزنی، غور، کابل، کنر، لغمان، ننگرهار، پکتیا، تخار و زابل بوده است.

رای دهی چندباره:

تقریبا در 1228 مرکز رای دهی در 32 ولایت کشور ناظرین فیفا مواردی رای دهی چندباره را مشاهده کرده اند. عمده ترین موارد آن در ولایت های فاریاب، فراه، غرنی، غور، هرات، قندهار، کاپیسا، کنر، لغمان، ننگرهار، نیمروز، پکتیا، پروان و زابل بوده است.

جلوگیری از حضور ناظرین:

جلوگیری از حضور ناظرین در محلات رای دهی یکی دیگر از شیوه های تخلف های بوده است که به منظور متاثر ساختن نتایج انتخابات استفاده شده است. ناظرین در ولایت های جوزجان، کابل، خوست و پروان گزارش کرده اند که در محلات و مراکز رای دهی متعددی حداقل در یک بخشی از جریان روز رای دهی توسط کارمندان کمیسیون انتخابات اخراج شده اند و یا مورد مزاحمت کاندیدان قرار گرفته اند.

اداره انتخابات:

انتخابات امسال اولین انتخاباتی بود که به صورت کامل توسط افغان ها اداره و گردانندگی شد و بدین منظور کمیسیون مستقل انتخابات به خاطر تثبیت این امر که یک نهاد ملی می تواند انتخابات را بهتر اداره کند، تحت فشار بود. در این مرحله ارزیابی کامل عملکرد کمیسیون مستقل انتخابات در این انتخابات امریست دشوار، اما بنیاد می تواند در مورد بخش های از اجراآت این کمیسیون ارزیابی های خود را ارایه کند:

به عنوان یک نقطه مثبت کمیسیون مستقل انتخابات با حمایت نیروهای فداکار و شجاع افغان توانستند حدود 90 درصد از مراکز رای دهی را که قبلا پلان کرده بودند، باز کنند. اما کمیسیون مستقل انتخابات در برخی از نقاط کشور از اجرای وظایف خود به صورت مسلکی و بدون طرف ورزی، عاجز بوده است.

تاخیر در بازگشای مراکز رای دهی:

ناظرین فیفا تاخیر در بازگشایی تقریبا 1500 مرکز رای دهی را در سراسر کشور مشاهده کرده اند. از جمله نورستان یکی از ولایت های بوده است که در آن مراکز رای دهی با بیشترین تاخیر باز شده اند.

رنگ انگشت:

ناظرین فیفا موارد گسترده ای از پاک شدن رنگ انگشت را در سراسر کشور گزارش داده اند. حداقل در 489 مرکز رای دهی در 29 ولایت کشور رنگ انگشت دقایقی پس از استفاده به آسانی قابل پاک شدن بوده است. بیشترین موارد آن را در ولایت های کابل، بدخشان، بلخ، غور، هرات، نیمروز، پنجشیر، تخار و ارزگان ثبت شده اند.

مواد حساس انتخاباتی:

ناظرین فیفا کمبود مواد حساس انتخاباتی را در 315 مرکز رای دهی در 19 ولایت کشور مشاهده کرده اند. عمده ترین موارد آن در بدخشان، بغلان، بامیان، دایکندی، فاریاب، غزنی، هرات، جوزجان، کابل، نیمروز، پنجشیر، سمنگان و سرپل بوده است. به اساس گزارش ناظرین بنیاد مّهر ورق رای دهی حداقل در ولسوالی لعل و سرجنگل ولایت غور و ناحیه ششم کابل وجود نداشته است.

حداقل در چندین مرکز رای دهی در پنج ولایت اوراق رای دهی کافی وجود نداشته است و این مراکز قبل از وقت رسمی مسدود شده اند. ولایت های بلخ، غزنی، هرات، برخی از مراکز در کابل و ننگرهار از جمله مناطقی بوده اند که در آن بیشتر مورد فقدان اوراق رای دهی در آنها مشاهده شده است.

نارسایی ها تدارکاتی که شامل فرستادن مواد حساس انتخاباتی از یک ولایت به ولایت دیگر می شود، نیز گزارش شده است. مثلا مقداری از مواد انتخاباتی ولایت بادغیس به ولایت بامیان فرستاده شده بود.

نبود کارمندان زن در مراکز رای دهی زنانه:

ناظرین فیفا عدم موجودیت کارمندان زن را در 1062 محل رای دهی ثبت کرده اند. بیشترین موارد آن در ولایت های پکتیا، پکتیکا، لوگر و ارزگان ثبت شده است. همان گونه که قبلا تذکر یافت عدم موجودیت کارمندان زن در محلات رای دهی زمینه ساز رای دهی به نیابت زنان از سوی مردان شده است.

طرف ورزی کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات:

ناظرین بنیاد موارد متعددی از نقض اصل بی طرفی از طرف کارمندان کمیسیون را شاهد بوده اند. نمونه های از قبیل فراهم سازی دسترسی بیش از حد به نمایندگان کاندیدان و کاندیدن به مراکز و مواد حساس انتخاباتی تا موارد جدی پرکردن صندوق ها از طرف زورمندان را در نتیجه این عمل کارمندان کمیسیون مشاهده کرده اند. طرف ورزی کارمندان کمیسیون مستقل انتخابات بیشترینه در ولایت های بدخشان، بادغیس، بغلان، فاریاب، هرات، کابل، قندوز، لغمان، ننگرهار، پروان، تخار و ارزگان دیده شده است. آنچه باعث نگرانی جدی بوده است مساله ای خودداری کارمندان محلات رای دهی از در اختیار گذاشتن فورمه های درج شکایات به نمایندگان کاندیدان و ناظرین بوده است.

تاخیر در شمارش آرا:

تصمیم مبنی بر شمارش آرا و چگونگی آن در بیشترین موارد متفاوت از همدیگر از یک مرکز تا دیگر مرکز از طرف مسولین مراکز اتخاذ شده است. یک طرزالعمل و تقسیم اوقات واحد بدین منظور تطبیق نشده است، در حالی که شمارش آرا در برخی از مراکز دقیقاً بعد از بسته شدن مراکز آغاز یافته، در اکثر موارد پروسه شمارش به روز بعدی موکول شده است. ناظرین بنیاد از تاخیر در شمارش آرا در 243 مرکز رای دهی در 25 ولایت گزارش داده اند که در تمام موارد مطابق طرزالعمل و تقسیم اوقات واحد صورت نگرفته است.

نتیجه گیری و پیشنهادات:

با در نظرداشت نکات بالا بنیاد نگرانی های جدی در مورد کیفیت انتخابات 27 سنبله دارد. از آنجایی که پروسه توحید نتایج انتخابات آغاز یافته است و کمیسیون شکایات انتخاباتی به رسیدگی به شکایات روز انتخابات آغاز کرده است، بنیاد پیشنهادات زیر را ارایه می دارد:

از نهادهای دولتی به ویژه رییس جمهور کشور می خواهد تا با حمایت از کمیسیون شکایات انتخاباتی زمینه های فعالیت مستقل و بی طرفانه این نهاد را فراهم نموده و در مواردی که این کمیسیون لازم می داند به نهادهای عدلی و قضایی دستور بدهند تا تقلب کاران و متخلفین را تحت پیگرد قانونی قرار داده و شرایط برای شفافیت و مشروعیت بیشتر انتخابات را تامین نمایند.

فیفا از کمیسیون مستقل انتخابات تقاضا می کند تا به صورت کامل با کمیسیون شکایات انتخاباتی به منظور تحقیقات و رسیدگی به شکایات همکاری نماید و در مقابل فشارهای سیاسی مبنی بر اعلام نتایج نهایی قبل از بررسی کامل آرای مشروع و واقعی ایستادگی کند.

فیفا از جامعه جهانی می خواهد تا موارد تقلب ها و تخلف ها را بدون درنظرداشت آن که چه کسانی عامل این تقلب ها و تخلف ها بوده اند، تقبیح نموده و همکاری های تخنیکی را با کمیسیون شکایات انتخاباتی و کمیسیون مستقل انتخابات به منظور بررسی و تحقیقات در خصوص نتایج فراهم نمایند.

و من الله توفیق