نگاهی به تفاهمنامه امنیتی با پاکستان

از آغازین روزهای حکومت وحدت ملی تغئیر در اولیت های سیاست خارجی دولت قابل دید بود و گام های زیادی ازسوی رئیس جمهور اشرف غنی برای عادی سازی روابط با کشور همسایه پاکستان برداشته شد و حتی در دو حلقه از پنج حلقه سیاست خارجی کشور پاکستان در اولیت قرار گرفت و بصورت روز افزون این گرمای روابط رشد کرد و اما تا بحال گام های اساسی که نشاندهنده همکاری پاکستان با کشور ما باشد برداشته نشده و فقط به وعده های رنگارنگ بسنده شده است .

یکی از این وعده های مقامات نظامی پاکستان آوردن طالبان پای میز مزاکره بود که شاید بعضی گام های ابتدایی برای آن برداشته شده باشد و اما کدام پیشرفت و جدیت نداشته بل همزمان با اعلام آمادگی دولت برای مذاکره با طالبان حملات شورشیان هم در نقاط مختلف کشور افزایش چشمگیر داشته و تلفات ناشی از این گونه حملات هم بیشتر از سالهای گذشته بوده و هیچ گونه آمادگی در عملکرد طالبان و پاکستان برای تسریع روند صلح دیده نمی شود .
در بحبوحه جنگ های روز افزون طالبان در کشور ریاست عمومی امنیت ملی تفاهم نامه ی را با سازمان استخبارات نظامی پاکستان (ISI) به امضأ رسانده که بر اساس آن ۱- سازمان استخبارات نظامی ‌پاکستان یا «آی‌اس‌آی» تعهد کرده است که به ریاست عمومی ‌امنیت ملی افغانستان کمک فنی کند. 2- سازمان امنیت ملی افغانستان و سازمان استخبارات نظامی‌ پاکستان توافق کرده‌اند تا اطلاعات‌شان را در مورد گروه‌های تروریستی مبادله کنند. (سخنگوی ریاست امنیت ملی کشور نیز به این بند یادداشت تفاهم دیروز در نشست خبری‌اش اشاره کرد و گفت که دو طرف اطلاعات‌شان را در باره گروه‌های تروریستی داعش و القاعده مبادله می‌کنند.)۳- دو سازمان استخباراتی توافق کرده‌اند که با جدایی‌طلبی و گروه‌های جدایی‌طلب مبارزه می‌کنند.۴- هر دو سازمان استخباراتی، با سازمان‌های استخباراتی دشمن مبارزه می‌کنند. ۵- افغانستان تعهد کرده است که به بازجویان پاکستانی زمینه بازجویی از زندانی‌های پاکستانی را در زندان‌های افغانستان فراهم کند.

سخنگوی رئیس جمهور غنی در مورد این تفاهم نامه گفته که این یک حرف تازه نیست در گذشته هم چنین تفاهمی میان هردو ارگان بوده است سوال این است که وقتی در گذشته اینگونه تفاهمی بوده چرا نیاز به تفاهم نامه جدید پیدا شده

واقعیت این است که در سال 2007 با وساطت دولت ترکیه هردو استخبارات وارد یک تفاهمی شدند اما پس از اینکه دولت پاکستان در مهار فعالیت های شورای کویته علیه دولت افغانستان ناکام ماند دیگر اثری از آن تفاهم باقی نماند.
حالا در یک وضعیتی که پاکستان و طالبان هردو از حالت مخاصمت با مردم افغانستان خارج نشده اند و حملات مسلحانه در نقاط مختلف کشور تلفات می گیرد این تفاهم نامه چه معنی را تداعی می کند و ثمرات این گونه تفاهم نامه چه خواهد بود ؟ اکثر تحلیلگران سیاسی و نمایندگان ملت در ولسی جرگه هم ملاحظات شان را در مورد این تفاهم نامه بیان داشته اند که آموزش و تجهیزاتی که پاکستانی ها به افسران ما می دهند بهتر از آموزش و تجهیزات آمریکایی ها و انگلیس ها نخواهد بود و نه هم اطلاعات و معلومات دست اول و کارآمد را در مورد شورشیان مورد حمایت خویش به امنیت ملی خواهد داد اما این بعید نیست که در نتیجه معلومات بدست آمده از امنیت ملی به سود شورشیان استفاده شود ولی این تفاهم نامه مسلمأ کارمندان امنیت ملی را در مقابل تهدید های نفوذ پاکستانی ها بیشتر آسیب پذیر می سازد و آنها را در معرض موجی از اطلاعات آلوده و مغرضانه قرار خواهد داد ، مبادله معلومات در مورد جدای طلبان هم از اینکه یک طرفه خواهد بود بی سود است چرا که این پاکستان است که با جدای طلبان در سند و بلوچستان درگیر است ودهه هاست که ملی گرایان سندی خواهان جدای از پاکستان اند و بلوچستانی ها هم سالهای طولانی است که برای جدای از آن کشور دست به سلاح برده اند و دولت پاکستان برای مهار آنها به شیوه های مختلف تلاش کرده و حتی علیه آنان شورشیان تکفیری را تسلیح و تجهیز کرده است که در نتیجه هزار ها انسان در بلوچستان کشته شده اند و اما اینجا ما با کدام جنبش جدای طلب مواجه نیستیم که پاکستان بخواهد در مهار آن به ما کمک کند و بد ترین نکته که هر دو سازمان استخبارات علیه سازمان های استخباراتی دشمن مبارزه کنند ، مثلأ کدام دشمن مشترک اگر منظور این نکته استخبارات هند باشد که به نظر من آنها نمی توانند برای افغانستان دشمن باشند ولی شاید برای پاکستان دشمن باشد که هردو دلایل زیادی برای دشمنی بین هم دارند و بدبختانه که پاکستان خود هنوز در برابر کشور ما از حالت مخاصمت خارج نشده

است و نمی تواند در جایگاه دوست قرار داشته باشد بنأ این تفاهم نامه تبعات منفی زیادی را بجا خواهد گذاشت ،اصلأ به نظر من پاکستانی ها با این تفاهم نامه دو هدف را دنبال می کنند و در هردو حالت خود را پیروز میدان می دانند، یک این که خوب می دانند که حساسیت در برابر این گونه تفاهم نامه در کشورما از حد زیاد است و هیچ زمینه عملی شدن چنین تفاهم نامه ی وجود ندارد با انعقاد این تفاهم نامه و بعدأ لغو آن از سوی جانب افغانی بهانه خوبی برای ادامه جنگ نیابتی خود در کشور ما بدست می آورند دوم این که اگر این تفاهم نامه عملی شود در تقابل با هندی ها بدون کدام تلاش خاصی بیشترین و بالاترین دستاورد را بدست آورده است.

اگر ما خواهان عادی سازی روابط با پاکستان هستیم و می خواهیم این ارتباطات تقویت و توسعه داده شود باید برای این کار گام به گام حرکت کنیم و اعتماد سازی دوجانبه صورت گیرد نه این که یک طرف چندین گام اساسی برداشته باشد و اما طرف دیگر به جنگ نیابتی خود ادامه دهد از این که ما همواره شاهد حملات گروه های نظیر لشکر طیبه ،شبکه حقانی ، طالبان و حرکت المجاهدین هستیم و حالا که در بعضی از حملات تروریستی داعش را بزرگ نمای میکنند چیزی جزء فرشته جلوه دادن گروه های نیابتی پاکستان نیست و توجیهی اند برای مذاکره با شورشیان و امثال این تفاهم نامه ها و تا امروز هم کدام پیشرفت ملموسی از همکاری پاکستان برای تسریع روند صلح دیده نمی شود اگر در روز های آینده پیشرفت ملموسی در پروسه صلح دیده شود می توان گفت که همسایه ما در قول های خود کمی صداقت داشته بشرط که با کاهش چشمگیر حملات شورشیان طالبان همراه باشد و این حملات تحت نام دیگری ادامه نیابد و اما هرچه باشد شرایط و زمینه ها برای انعقاد این گونه تفاهم نامه هنوز به هیچ وجه مساعد نیست و همانطور که جناب آقای کرزی در مورد این تفاهم نامه اظهار داشته اند باید دولت وحدت ملی این تفاهم نامه را لغو کند و کشور را در معرض آسیب پذیری های بیشتر قرار ندهد که حالا لغو این تفاهم نامه هم بدون تبعات منفی نخواهد بود اما با ظرفیت های کمتری و البته حالت تعامل با پاکستان باید ادامه یابد و گامهای که آن کشور در راستای مبارزه با تروریسم و افراط گرایی انجام می دهد بدقت ارزیاببی شود و در این زمینه ها همکاری باشد چیزی بد نیست تا باشد که هر دو کشور و ملت از نعمت صلح و همزیستی مسالمت آمیز بهره مند شوند