پاکستانی‌ها نماینده حکومت وحدت ملی در مجالس واشنگتن
زمان خواندن: (تعداد واژه ها: )
واشنگتن دی سی پرقدرت‌ترین پایتخت جهان و حتی مرکز رقابت‌ها، دادخواهی‌ها و لابی‌ها برای کشور‌ها و سازمان‌های مختلف جهان بحساب می‌رود. این شهر کوچک و مهماننواز، میزبان ده‌ها نماینده گی سیاسی، سازمان‌های غیردولتی و نهادهای پژوهشی و مطالعاتی کشورهای متحابه و حتی رقبای امریکا است. به همین منظور این پایتخت در جهان سیاست از جایگاه خاصی برخوردار است. پاکستان به منظور رسیدن به اهداف غیر مشروع خویش، سالانه صدها میلیون کلدار پاکستانی را به منظور پیشتازی در بازار سیاست، در این شهر به مصرف می‌رساند. اما افغانستان با وجود اینکه از همکاران ستراتیژیک ایالات متحده است، حضورش در این پایتخت ستراتیژیک جهان، بسیار کمرنگ بوده و حتی در بعضی موارد پاکستانی‌ها تحت عناوین مختلف از افغانستان نمایند گی می‌کنند.
باوجود همه ناتوانی‌ها و کمبودی‌ها افغانستان در چارچوب چندین تعهدات دوجانبه و چندجانبه یکی از بزرگ‌ترین شرکای راهبردی امریکا در منطقه به شمار می‌رود. مهم‌ترین تعهدات دوجانبه این دو کشور عبارت‌اند از: توافقنامه‌های راهبردی و امنیتی دوجانبه ایالات‌متحده و افغانستان و توافقات چندجانبه در چارچوب مأموریت حمایت قاطع نیروهای بین‌المللی و توافقنامه مشارکت پایدار ناتو و افغانستان. در این چهار توافقنامه افغانستان و امریکا برای حفظ منافع یکدیگر مکرراً تعهد نموده‌اند. روابط نزدیک و پر از فراز و نشیب این دو کشور بی‌سابقه است. حتی در بعض موارد رابطه تنگاتنگ میان این دو کشور باعث نگرانی قدرت‌های بزرگ جهان چون چین و روسیه نیز شده است.
علیرغم این همه روابط نزدیک و ستراتیژیک،سفارتکبرای جمهوری اسلامی افغانستان در واشنگتن دیسی، از بدو تشکیل حکومت وحدت ملی بدینسو بدون سفیر است. نظر به عرف دیپلوماتیک، عدم موجودیت سفیر یک کشور در همچو یک دورۀ طولانی، نشانهای از سردی روابط که به طور ناآگانه، بستر مساعد را برای دوام فعالیت‌های سیاسی و ستراتیژیک حریف مقتدر و زرنگ افغانستان هموار می‌سازد؛ میباشد.. خبط رهبری دستگاه دیپلوماسی افغانستان را در همچو شرایط و چنین پایتخت مهم جهان، به هیچ وجه نمی‌توان توجیه کرد. در کشوری که نه تنها یک همکار ستراتیژیک بلکه بزرگ‌ترین تمویل کنندۀ دولت افغانستان است، نباید که چنین پست کلیدی برای چندین ماه سال خالی باقی بماند. از سوی دیگر، بر خلاف تمام عرف دیپلوماتیک،نماینده داییمی افغانستان در نمایندگی افغانستان در سازمان ملل متحد، از سال ۲۰۰۶ بدینسو یعنی تقریباً از یک دهه بدینسو این سمت را تصرف کرده است این امر نشان از تناقض اداری و دیپلوماتیک در پیشبرد امور مأموریتهای سیاسی دارد.
از یک سو سفارت کبرای کشور از ماه‌ها بدینسو بدون سفیر است و از سوی دیگر یک نمایندگی سیاسی را یک شخص چون شاهنشاه از یک دهه بدینسو در تصرف دارد. این تناسب غیر متجانس نه‌تنها اینکه بر روابط افغانستان تأثیر گزار است، بلکه هویت دستگاه دیپلوماسی افغانستان را نیز به‌شدت متضرر می‌سازد. اکنون در حدود شانزده دیپلومات افغان در سفارت افغانستان در واشنگتن دی سی مصروف خدمت هستند. و این شانزده نفر در بخش‌های قونسلی، امور سیاسی، اقتصادی، تجارتی و سرمایه‌گذاری، فرهنگی، نظامی و اداری باید ایفای وظیفه کنند. تمام این مسئولیت‌ها را یک تیم کوچک و کم‌تجربه، بدون رهبری و رهنمود واضح نمی‌تواند به‌صورت درست اعمال کند. لذا در جریان پیشبرد امور خلاءها و اشتباهات متعدد و متواتر رخ می‌دهد.
در حدود بیش از ۸۰۰۰۰ افغان در امریکا زندگی می‌کنند که این تعداد بیشتر از حضور تمام غربی‌ها در افغانستان است. و سالانه هزاران خارجی از امریکا به افغانستان سفر می‌کند و سفارت افغانستان با تمام کمبودی‌ها و مشکلات مکلف است که برای افغان‌های مقیم ایالات‌متحده و به اشخاص که به افغانستان سفر می‌کنند خدمات قونسلی اجرا کند. از سوی دیگر همه‌روزه در واشنگتن نشست ها و ضیافت‌های متعدد توسط نماینده‌های سیاسی و سازمان‌های جهانی برگزار می‌گردد، خلای حضور نماینده افغانستان در این نشست‌ها چون یک سکوت مرگبار دیپلوماتیک از مدت‌ها بدینسو محسوس و پابرجاست. همه‌ساله ده‌ها هیئت افغانی به شمول مقامات دولتی و نماینده‌های سازمان‌های غیردولتی به امریکا سفر می‌کنند. باوجوداینکه مصارف و مدیریت اکثریت این سفرها را حکومت امریکا به عهده دارد، اما سفارت افغانستان حتی قادر به خوش‌آمدید و پذیرایی این مقامات نیست.
نقش اساسی دستگاه‌های سالم دیپلوماسی نمایندگی واقعی مردم و حکومت، ایجاد، تحکیم و تقویت روابط دول مبنی بر منافع علیای کشور، جلب همکاری‌ها و ذهنیت سازی اتباع کشور میزبان است. اما دستگاه دیپلوماسی افغانستان نه تنها در واشنگتن، بلکه در کشورهای زیاد در مأموریت اصلی خویش ناکام مانده است. نظر به قوانین و مقررات نافذه کشور دیپلومات‌ها مأمورین خدمات ملکی حکومت هستند، اما در جریان یک دهه گذشته این دستگاه کلیدی حکومت به شدت سیاسی شده است. تعینات دیپلومات‌ها به‌دوراز اصل شایسته‌سالاری و مبتنی بر روابط سیاسی، مذهبی، لسانی و منطقوی یکی از چالش‌های اصلی این دستگاه محسوب می‌شود. این دستگاه به شدت نیاز به اصلاحات دارد و حکومت وحدت ملی باید برای اصلاح این ساختار با تعهد و شدت کار کند.
عدم حضور نماینده دولت جمهوری افغانستان در جلسات مهم منعقده در واشنگتن باعث ایجاد یک خلاء بزرگ سیاسی می‌گردد، اما این خلاء ها را پاکستانی‌ها و لابی گران پاکستان با بسیار خرسندی و برخلاف تمام منافع ملی پر می‌کنند. اسلام‌آباد سالانه میلیون‌ها دالر را مصرف لابی و دادخواهی در واشنگتن می‌کند. نه‌تنها سفارت پاکستان بلکه نهادهای تحقیقاتی و غیر حکومتی پاکستان مقیم واشنگتن دی سی به‌شدت برای رسیدن به اهداف خویش مصروف دادخواهی و لابی هستند. اما برخلاف قضیه حضور کمرنگ دیپلومات‌ها و صاحب‌نظران افغان در واشنگتن نه‌تنها باعث ایجاد خلاء گردیده بلکه زمینه این را به پاکستانی‌ها مساعد می‌سازد که به نمایندگی از افغانستان به قول خود ایشان «کشور دوست و برادر خود» در موارد مهم برخلاف منافع کشور نمایندگی کنند.
پاکستان در برابر هر روپیه کلدار پاکستانی که برای لابی و دادخواهی در واشنگتن به مصرف می‌رساند هزاران دالر امریکایی به‌دست می‌ارد، اما افغانستان که تنها از طریق قونسلی خود سالانه صدها هزار دالر به‌دست می‌ارد و دولت افغانستان در کل از کمک‌های ملیاردها دالر امریکایی برخوردار است در این عرصه توجه نکرده است. وزارت خارجه با تعیین یک سفیر مجرب با چند مأمور مستعد و تخصیص بودیجهٔ موردنیاز برای دادخواهی، جلب و توجه کمک‌های بیشتر سیاسی، مالی و تشویق سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند که سالانه از این راه صدها ملیون دالر سود ببرد. یکی از راه‌های مؤثر و ارزان توسعه فعالیت‌های سفارت استخدام کارمندان محلی در امریکا است. با مصرف کمتر سفارت افغانستان می‌تواند که متخصصین مجرب افغان و خارجی و حتی دیپلوماتان اسبق را در واشنگتن برای پیشبرد امور استخدام کند.
مشکلات مالی، اداری و بحران رهبری در سفارت افغانستان نه‌تنها باعث خلای نمایندگی حکومت است؛ بلکه افغانستان بیشترین فرصت‌های همکاری‌های اقتصادی را نیز از دست می‌دهد. همه‌روزه قونسلی افغانستان در واشنگتن در حدود بیش از ۷۰ تن مراجعین دارد، باوجوداینکه کارمندان قونسلی ساعت‌های طولانی کار می‌کنند و عرق می‌ریزند؛ اما در عدم موجودیت می‌کانیزم و سیستم اداری مطابق توقعات عصر جدید و در موجودیت یک سیستم بسیار کهنه و عنعنوی قونسلی افغانستان نمی‌تواند به توقعات مشتریانش پاسخ دهد. این مشکل اداری باعث آزرده شدن مشتریان قونسلی و ازدیاد فشار کاری بر کارمندان سفارت می‌شود. در بعض موارد حتی سرمایه‌گذاران بزرگ به خاطر عدم تسهیلات نمی‌توانند که به قونسلی مراجعه کنند و بدبختانه که افغانستان شانس‌های بسیار خوب تجارت و سرمایه‌گذاری را بظر به مغلق بودن خدمات قونسلی از دست می‌دهند.
حکومت وحدت ملی باید هرچه عاجل خلای رهبری و نمایندگی حکومت در واشنگتن را پر نموده و اجازه ندهد که پاکستانی‌ها از کشور مستقل و آزاد دریکی از پرقدرت‌ترین پایتخت جهان نمانده گی کنند. وزارت خارجه نیز باید به مشکلات دیپلومات‌های مقیم واشنگتن رسیدگی نموده و به توصیه‌های ایشان گوش‌داده در امر تعیین کارمندان محلی و افزایش دیپلومات‌ها اقدام فوری نموده و این خلاءها را پر کند. باوجوداینکه وزارت خارجه به شمول بودیجه انکشافی میلیون ها دالر به‌دست دارد نباید که کمبود بویجه را بهانه ای برای توجیه تنبلی و غفلت کند.
قوام و تشئید روابط، بیشتر روی مصارف مشروع در همچو موضوعات و اماکن تکیه دارد؛ دوام مصارف شفاف، منظم و تخنیکی به موقع، دورنمای روشن روابط هر کشور را به گونۀ مطلوبی رقم زده و ضیاع سرمایه محسوب نمیگردد، زیرا دیپلوماسی یک حرفۀ مصرفی بوده و اغلباً نتایج آن در کوتاهمدت ملموس نمیباشد. توجه و اقدام هرچه عاجل و دقیق حکومت در این امر باعث سرفرازی دولت و مردم افغانستان و کوتاه شدن ایادی رقیبان از دامن منافع این کشور می‌گردد.
در مورد نویسنده: محمد شفیق همدم فعال مدنی، نویسنده و پژوهشگر ارشد امور سیاسی است
تماس با نویسنده از طریق توینر shafiqhamdam@
