دو افغانی اعانه به صلصال و شهمامه

کسانیکه بعد از تخریب تندیس های بزرگ شهمامه و صلصال به بامیان آمده اند، سنگینی جای خالی این دو ارزش بزرگ فرهنگی را به خوبی حس می کنند. من هم سه سال قبل زمانیکه برای اولین بار با جای خالی این تندیس ها روبرو شدم، به این فکر افتادم که چی باید کرد تا این تندیس ها دوباره به پا ایستند، به همین دلیل طرح "دو افغانی اعانه به صلصال و شهمامه" را نوشتم تا شاید روزنه ای فراهم شود که با استفاده از آن این تندیس های درهم ریخته عظمت و شکوه دیرینه شان را بازیابند. شهمامه و صلصال میراث های مشترک مدنی و فرهنگی بشریت است، تخریب عامدانه این تندیس ها در حقیقت اهانت سنگین به میراث فرهنگی تمام بشریت محسوب می شود، از همین رو مرمت این تندیس ها تجدید شکوه و عظمت دیرینه یکی از مهم ترین میراث های تاریخی و فرهنگی بشریت خواهد بود.

میراث های فرهنگی زیادی در گوشه و کنار جهان به صورت ارادی و غیر ارادی در آتش جنگ ها ویران شده اند. اما پس از بازگشت آرامش، کثیری از این یادمان های تاریخی به همت مردم، حکومت محلی و سازمان های بین المللی مرمت گردیده اند، به عنوان مثال مرمت پل قدیمی موستار در بوسنی و هرزگوین، مرمت معبد دندان مقدس بودا در سریلانکا، مرمت شهر ورشو در لهستان و مرمت کلیسای نوتردامز دی رایم در فرانسه می توان اشاره کرد. علاوه بر تجربه ملت ها، سند "نارا" و منشور "ونیز" نیز از جمله اسناد معتبر بین المللی است که در رابطه به مرمت آثار باستانی تخریب شده نظریات قابل قبولی را مطرح کرده است. با اتکا به شواهد متذکره، تجربه ملت های دیگر و رای اسناد بین المللی، مرمت این تندیس ها همانگونه که توسط متخصصین آلمانی تصریح گردیده بود، امکان پذیر است.

قابل یادآوری است که دانشگاه مونیخ آلمان، سالها قبل زمینه مرمت این تندیس هارا به دعوت اداره یونسکو مطالعه کرده اند، طبق تحقیقات این متخصصین، استخوان بندی هر پیکره را می توان با سیلیسیوم از نوایجاد کرد و سپس نمای بیرونی آن را با پیوند زدن تکه های باقیمانده دوباره احیا کرد.

شهمامه و صلصال نماد آشتی میان ادیان

پیشینه شهمامه و صلصال، به عنوان آفریده ی دین دیگر و حراست مسلمانان ازین تندیس ها در طول 14 قرن گذشته این واقعیت را برجسته می سازد که این دو پیکره در طول 14 قرن گذشته نماد همزیستی میان دو دین اسلام و بودیزیم بوده است.
چون این تندیس ها در طول تاریخ نماد آشتی میان ادیان بوده اند، به حکومت افغانستان و دفتر محترم یونسکو پیشنهاد می گردد که تندیس مرمت شده را به نام "نماد آشتی میان ادیان" نام گذاری کنند.

این طرح آرزومند است که زنان پیشگامان کمپاین برای مرمت این تندیس ها در سراسر جهان باشند؛ زیرا زنان آسیب پذیرترین قشر هر جنگ و منازعه اند. در حالیکه زنان می توانند این نقطه ضعف را به نقطه قوت تبدیل کنند؛ یعنی قبل از این که آسیب پذیر در جنگ باشند، برای صلح مبارزه کنند و کمپاین برای مرمت تندیس های شهمامه و صلصال به عنوان نماد تساهل و هم پذیری میان ادیان، کمپاین برای مطرح کردن یکی ازعمیق ترین رشته های صلح خواهی در جهان خواهد بود. امیدواریم که تمام طرف های درگیر جنگ در جهان، خیزش این جنبش عظیم صلح خواهی را ارج گذاشته و جدی بگیرند و به جنگ ها و اختلافات، به ویژه کشمکش های دینی پایان دهند.

شهمامه نماد توحش و صلصال نماد تمدن

خلق تندیس های شهمامه و صلصال راوی گذر یک دوران درخشان و طلایی در تاریخ بشریت است ؛ اما حادثه تخریب این تندیس ها بیانگر گذشت دوران سیاه و توحش در جغرافیای افغانستان است که خود تاریخ دیگری است. در حال حاضر، این دو تندیس نقطه ی تلاقی دو تاریخ است: اول رخداد آفرینش تندیس ها، دوم حادثه تخریب آن ها که حفظ هر دو رخداد، برای تاریخ و نسل های بعدی بشر مهم است.
این طرح به این باور است که مرمت هر دو تندیس به حالت اولیه و یا حفظ هر دو تندیس به حالت فعلی انکار تاریخ است، به همین دلیل، این طرح پیشنهاد می کند که تندیس شهمامه به عنوان نمادتحجر و افراطیت به حالت ویران حفظ گردد و تندیس صلصال به عنوان نماد تمدن مرمت گردد. تا تندیس فروریخته شهمامه از یکسو مدنیت ستیزی یک جریان افراطی و خردستیز را به نمایش بگذارد و به عنوان نماد ظلم و استبداد تاریخی به نسل های بعدی سپرده شود و از جانب دیگر تندیس ویران شهمامه با هویت زنانه اش می تواند نماد ظلم هایی باشد که در حق زنان افغانستان در دوران حاکمیت روا داشته شد.

چگونگی مرمت و راهکار تطبیق طرح

به منظور رسیدگی بهتر و تطبیق عملی این طرح نیاز است تا یک کمیسیون کاری مستقل به نام "کمیسیون مرمت تندیس های شهمامه و صلصال"، در چهارچوب سازمان یونسکو ایجاد گردد. این کمیسیون که متشکل از کمیته های مختلف خواهد بود، تنها نهادی است که مسوولیت اجراء و هماهنگی پروسه مرمت را تحت نظارت مستقیم یونسکو به عهده خواهد داشت. این کمیسیون اعانه مردمی را، از طریق ایجاد یک حساب بانکی در یکی از بانک های معتبر بین المللی و با ایجاد قرارداد با یک کمپنی مخابراتی )کمپنی مخابراتی روشن( جمع آوری خواهد کرد. نگهدارنده ی پول اعانه، و برداشت از حساب بانکی کمیسیون فقط از صلاحیت های کمیته مالی کمیسیون مرمت تندیس های شهمامه و صلصال خواهد بود.

نوت: ازینکه بنیاد انکشافی آقاخان در زمینه مرمت آثار باستانی در افغانستان کار کرده است، این طرح، کمپنی مخابراتی روشن را به عنوان کمپنی جمع آوری کننده اعانه از طریق موبایل پیشنهاد کرده است.

اعتماد سازی و شفافیت در جمع آوری و مصرف اعانه

در پروسه های اعانه یی اعتماد و شفافیت از جمله یکی از اساسات و زیر بناها به شمار می رود، به منظور امانت داری بهتر و ایجاد اعتماد، حضور یونسکو به عنوان یک نهاد معتبر بین المللی درین پروسه پیشنهاد گردیده است و به منظور ایجاد میکانیزم شفاف، کمیسیون یک سایت انترنتی را ایجاد خواهد کرد که گزارش مبلغ جمع آوری شده هر روز از طریق این سایت انترنتی نشر می گردد، برعلاوه به خاطر تامین شفافیت بیشتر، کمیسیون در هر چهارماه یک کنفرانس مطبوعاتی گزارش دهی را برگزار خواهدکرد، درین کنفرانس که جریان آن از طریق رسانه های جمعی به سطح ملی و بین المللی انعکاس خواهد یافت، کمیسیون از اندازه پیشرفت کار، موفقیت ها و چالش های فراروی پروسه گزارش خواهد داد و به سوالات، انتقادات و اعتراضات اعانه دهندگان به صورت شفاف پاسخ خواهد داد.

در گزارش که هر روز از طریق سایت انترنتی کمیسیون نشر می شود، مشخصات اعانه دهندگان یعنی نام مکمل اعانه دهنده، ملیت، نام کشور تابع، مبلغ پول و تاریخ پرداخت اعانه ثبت خواهد شد.
در اخیر آرزومندم تمام آنانیکه به بازایستادن این تندیس ها علاقمندند و این تندیس ها را به عنوان ارزش های مشترک فرهنگی بشریت ارج می نهند، برای مرمت این تندیس ها همگام با فعالین مدنی و مردم افغانستان دادخواهی نمایند.

با احترام
شکریه ندا
عضو جامعه مدنی بامیان، افغانستان