روز دختر چی اهمیت دارد؟

امروز، یازدهم اکتبر سال ۲۰۱۲، برای اولین بار دنیا «روز دختر» را جشن می گیرد و مثل هر فعالیت دیگری که برای اولین بار اتفاق می افتد، این روز هم با سوالات و تردید های زیادی روبرو است.

در افغانستان و اکثریت ممالکِ دیگر دنیا از روز زن، به تاریخ هشتم مارچ، و از روز کودکان در تاریخ سیزدهم جون تجلیل می شود، بنابراین در نگاه اول تجلیل روز دختران شاید بی مفهوم به نظر آید. اما حقیقت این است مشکلات و موانع خاصی که دختران با آن در سراسر جهان روبرو استند باعث ایجاد این روز شده است. هدف از ایجاد این روز تمرکز روی مشکلاتی است که دختران، انسان های مونثِ زیر سن ۱۸، با آنها روبرو اند. کودکان پسر و دختر در سراسر دنیا با معضلاتی چون سواستفاده جنسی، کار غیر قانونی، عدم امنیت، عدم دسترسی به تعلیم و تربیه، ازدواج قبل از وقت و خشونت روبرو استند، اما دختران در مقابل این خطرات آسیب پذیر تر اند و به اندازهء بیشتر با آنها دست و پنجه نرم می کنند.

حدود یکِ بر سه دختران در کشور های در حال توسعه با خطر ازدواج قبل از وقت روبرو استند، اما این رقم برای پسران به مراتب کمتر است. اکثر ممالکت سن قانونی ازدواج را برای پسران و دختران ۱۸ تعیین کرده اند، اما برای دختران در بعضی ممالک، از جمله افغانستان، هنوز هم سن قانونی برای ازدواج ۱۶ است. این در حالیست که براساس معیار های بین المللی دختران و پسران تا ۱۸ سالگی طفل اند.

علاوه بر ازدواج قبل از وقت، امکان سواستفاده جنسی از دختران به مراتب بیشتر از پسران است. براساس گزارشات موسسه بین المللی صحت، در سال ۲۰۰۲، ۱۵۰ میلیون دختر و ۷۳ میلیون پسر مورد سواستفاده جنسی و یا تجاوز قرار گرفتند. بیش از هفتاد میلیون زن و دختر با خطر ختنه شدن روبرو استند. علاوه بر آن، اختطاف دختران و استفاده جنسی از دختران در جریان و یا بعد از اختطاف هم بیشتر از پسران اتفاق می افتد و دختران دسترسی کمتری به کمکِ حقوقی نسبت به کودکان پسر دارند.  ۵۳ در صد کودکانی که به تعلیم و تربیه ابتدایی دسترسی ندارند دختران استند. در ممالکی که مشکل زیاد بودن نفوس وجود دارد و خانواده ها پسر می خواهند، میلیون ها نطفهء دختر از بین می رود و دختران نو تولد به قتل رسانده می شوند. همه این مشکلات و تاثیر آنها بر دسترسی دختران به حقوق ابتدایی و انسانی شان مانند صحت، تعلیم و تربیه، امنیت و حق زندگی باعث ایجاد «روز دختر» شده است.

چرا روز دختر در افغانستان؟

در افغانستان، در حالیکه پسران هم از معضلات زیادی رنج می برند، دختران به خاطر جنسیت شان با مشکلاتی خاص روبرو اند. مثلا فقط ۳۸ الی ۴۰ فیصد شاگران مکاتب را دختران تشکیل می دهند و حدود۷۰ در صد دختران بنابر مشکلات مختلف، از جمله نبود مکاتب و معلمین و رایج بودنِ ازدواج های قبل از وقت، از مکتب باز مانده اند. دختران در راه مکتب با خطرات زیاد امنیتی و آزار و اذیت روبرو استند که گاهی باعث جلوگیری از تحصیل آنها می شود. مکاتب دختران بار ها مورد حمله قرار گرفته اند و شاگردان و معلمیني مکاتب مسموم شده اند، با تیزاب مورد حمله قرار گرفته اند و گاهی هم به قتل رسیده اند. همچنان براساس گزارش ملل متحد در سال ۲۰۰۹، بیش از ۵۷ در صد دختران با ازدواج های قبل از وقت و یا اجباری روبرو استند. باید به خاطر داشت که ازدواج قبل از وقت براساس قانون افغانستان، فقط به ازدواج های زیر سن ۱۶ القا می شود بنابراین ازدواج کودکان دختری که میان ۱۶ تا ۱۸ سال سن دارند قبل از وقت شمرده نمی شود و جز این ۵۷ در صد نیست. علاوه بر آن، دختران در اکثر مناطق دوردستِ مملکت به خدمات صحی دسترسی ندارند و تبعیض جنسیتی علیه دختران در عرصه های ورزش و هنر هم قابل چشم پوشی نیست.

بنابراین همانگونه که روز بین المللی کودکان می کوشد روی مشکلاتی که کودکان با آن روبرو اند روشنی بیاندازد، و روز بین المللی محیط زیست می کوشد در مورد محیط زیست آگاهی مردم را بیشتر کند، روز بین المللی دختران می کوشد که فشار بیشتری بر مطبوعات، جامعه مدنی، دولت و مردم بیاندازد تا روی مشکلاتی که کودکان دختر به خاطر جنسیت شان با آنها روبرو اند تمرکز نمایند.

پیشنهادات برای استفاده از این روز:

در افغانستان فرصت برای استفاده از این روز بسیار زیاد است. دستاورد هایی که باید از آنها تجلیل کنیم کم نیستند و راه هایی که بتوانیم سرزمین ما را خانه ای بهتر برای دختران ما بسازیم بی شمار اند. امسال برای اولین بار، در یک ولسوالی افغانستان تعداد دختران در مکاتب بیشتر از پسران است. این ولسوالی در بامیان حالا ۹۶۰۰ تن دانش آموز دختر دارد! نسبت به سال ۲۰۰۱ که کمتر از ۱ فیصد دختران ما به فرصت های آموزشی دسترسی داشتند امروز نزدیک به ۳۰ در صد دختران ما مکتب می روند. علاوه بر آن، دختران در سال های گذشته فرصت های بیشتری برای سهم گیری در ورزش، رسانه ها، هنر ها و دیگر برنامه های فرهنگی و اجتماعی را داشته اند. امسال صدف رحیمی، یک دختر بوکسر افغان که شانزده ساله است، شهرت جهانی یافت و دخترانِ فوتبالیست افغانستان چندین بار قهرمان به وطن برگشتند. همه این دستاورد ها دلایلی اند برای تجلیل از روز دختران و کمبود هایی که در عرصه آموزش دختران، امنیت برای دختران، دسترسی دختران به صحت و عدالت، و سایر حقوق انسانی دختران در مملکت ما وجود دارند باید انگیزه برای مبارزهء مداوم و تاکیدِ بیشتر بر تجلیل روز بین المللی دختران باشد!

روز دختران می تواند یک تاثیر مثبت دیگر نیز در افغانستان داشته باشد. در افغانستان کلمهء «زن» به کسی القا می شود که ازدواج کرده باشد و کلمهء «دختر» به کسی که نکرده باشد بنابراین هویت زنانه و یا دخترانه در مملکت ما براساس این که آیا او تا به حال رابطهء جنسی و یا با مردی رابطهء ازدواج داشته است یا نی تعیین می شود در حالیکه هویت هر انسان باید متکی به موجودیت خودش باشد. مثلا کلمهء مرد به مردی که ازدواج کرده باشد و مرد مجردی که مستقل باشد و یا تحصیل کرده باشد و تا حدی بلاغت فکری داشته باشد القا می شود. بنابراین، هویت یک مرد وابسته به موجودیت یک زن نیست و این باعث می شود که هویتِ مستقل مرد پذیرفته شده تر از هویت مستقل زنان باشد. در حالیکه متکی بودن هویتِ زنانه به و ازدواج و وابستگی به یک مرد باعث می شود ما زنان را همیشه زیر نام پدر، برادر یا شوهر شان بشناسیم، نه خودشان، برای اینکه کسی «مرد» خوانده شود موجودیت زنی ضروری نیست. اگر ما با استفاده از روز بین المللی دختر بتوانیم تعریف «دختر» را از «انسان مونثِ مجرد» تغییر بدهیم به «انسان مونثی که هنوز کودک است،» این تغییر باعث ایجاد هویتی مستقل از ازدواج برای زنان در ادبیات ما می شود. این خود یک دستاورد بزرگ برای ما خواهد بود چون ادبیات ما، افکار ما را شکل می دهد و افکار ما اعمال و شخصیت های ما را، و بلاخره اعمال ما فرهنگ ما را تعریف می کنند.

شکی نیست که از تجلیل این روز در افغانستان و دیگر جا های جهان با مخالفان خود هم روبرو خواهد شد، اما امیدوارم تجلیل این روز آغازی باشد برای مبارزه ای جدید برای برابری جنسیتی. این مبارزه باید از کودکی آغاز می شود تا روزی کودکان ما با آزادی ها و فرصت های برابر بزرگ شوند و بیاموزند که در بزرگسالی هم به حقوق هم دیگر احترام نمایند.

دسته‌بندی شده در: مقالات